Page Text
________________
शतकं-१३, वर्गः-, उद्देशकः-७
१२३ च सङ्ख्येयानि योजनानि गत्वा शब्दपरिणामत्यागमेव कुर्वन्ति, कश्चित्तु महाप्रयलो भवति स खल्वादानविसर्गप्रयत्नाभ्यां भित्वैव विसृजति, तानि च सूक्ष्मत्वाहुत्वाचानन्तगुणवृद्धया वर्द्धमानानिषट्सुदिक्षुलोकान्तमाप्नुवन्ति, अत्रच यस्यामवस्थायां शब्दपरिणामस्तस्यांभाष्यमाणताऽवसेयेति, ‘नो भासासमयवीइकते'तिपरित्यक्तभाषापरिणामेत्यर्थः उत्कृष्टप्रयत्लस्य तदानीं निवृत्तत्वादितिभावः।
अनन्तरं भाषा निरूपिता, सा च प्रायो मनःपूर्विका भवतीति मनोनिरूपणायाह
मू. (५९०) आया भंते ! मणे अन्ने मणे?, गोयमा! नो आया मणे अन्ने मणे जहा भासा तहामणेविजाव नो अजीवाणंमणे, पुट्विं भंते! मणे मणिजमाणे मणे? एवं जहेवभासा, पुट्विं भंते! मणे भिजति मणिजमाणे मणे भिजति मणसमयवीतिकतेमणे भिजति?, एवंजहेव भासा।
कतिविहे गं भंते ! मणे पन्नते?, गोयमा ! चउब्विहे मणे पन्नत्ते, तंजहा-सच्चे जाव असच्चामोसे।
वृ. 'आया भंते ! मणे'इत्यादि, एतत्सूत्राणि च भाषासूत्रवनेयानि, केवलमिह मनोद्रव्यसमुदयो मननोपकारी मनः-पर्याप्तिनामकर्मोदयसम्पाद्यो, भेदश्च तेषां विदलनमात्रमिति
अनन्तरं मनो निरूपितं तच काये सत्येव भवतीति काय निरूपणायाह
मू. (५९१) आया भंते! काये अन्ने काये?, गोयमा ! आयाविकाये अन्नेवि काये, रूविं भंते ! काये अरूविकाये?, पुच्छा, गोयमा! विपि काये अरूविंपिकाए, एवं एकक पुच्छा, गोयमा ! सच्चित्तेवि काये अञ्चित्तेवि काए, जीवेवि काएं अजीवेवि काए, जीवाणवि काए अजीवाणवि काए।
पुचिभंते! काये पुच्छा, गोयमा! पुब्बिंपिकाए कायिजमाणेविकाएकायसमयवीतिकतेवि काये, पुब्बिं भंते! काये भिजति पुच्छा, गोयमा ! पुब्बिंपिकाए कायिज्ञमाणेविकाए कायसमयवीतिकतेवि काये, पुद्वि भंते! काये पन्नत्ते?, गोयमा! सत्तविहे काये पन्नत्ते, तंजहा-ओराले ओरालियमीसए वेउब्विए वेउब्वियमीसए आहारए आहारगमीसए कम्मए ।
वृ. 'आया भंते ! काये' इत्यादि, आत्मा कायः कायेन कृतस्यानुभवनात्, न ह्यन्येन कृतमन्योऽनुभवति अकृतागमप्रसङ्गात्, अथान्य आत्मनः कायः कायैकदेशच्छेऽपि संवेदनस्य सम्पूर्णत्वेनाभ्युपगमादिति प्रश्नः, उत्तरं त्वात्माऽपि कायः कथञ्चित्तदव्यतिरेकात् क्षीरनीरवत् अग्न्ययस्पिण्डवत् काञ्चनोपलवद्वा, अतएव कायस्पर्श सत्यात्मनः संवेदनं भवति, अत एव च कायेन कृतमात्मना भवान्तरे वेद्यते, अत्यन्तभेदे चाकृतगमप्रसङ्ग इति।
___ 'अनेविकायेत्तिअत्यन्ताभेदेहिशरीरांशच्छेदेजीवांशच्छेदप्रसङ्गः, तताच संवेदनासम्पूर्णता स्यात्, तथा शरीरस्य दाहे आत्मनोऽपि दाहप्रसङ्गेनपरलोकाभावप्रसङ्गइत्यतः कथञ्चिदात्मनोऽन्योऽपि काय इति, अन्यैस्तु कार्माणकायमाश्रित्यात्मा काय इति व्याख्यातं, कार्मणकायस्य संसार्यात्मनश्च परस्पराव्यभिचरितत्वेनैकस्वरूपत्वात्, 'अन्नेविकाए'त्तिऔदारिकादिकायापेक्षया जीवादन्यः कायस्तद्विमोचनेन तद्भेदसिद्धिरिति, रूविपि काए'त्ति रूप्यपि कायः औदारिकादिकायस्थूलरूपापेक्षया, अरूप्यपि कायः कार्मणकायस्यातिसूक्ष्मरूपित्वेनारूपित्व-विवक्षणात्
‘एवं एक्केके पुच्छत्ति पूर्वोक्तप्रकारेणैकैकसूत्रे पृच्छा विधेया, तद्यथा-'सचित्ते भंते !
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003339 |
| Book Title | Agam Sutra Satik 05 Bhagavati AngSutra 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 1096 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Agam 05, & agam_bhagwati |
| File Size | 23 MB |