________________
शतकं - १२, वर्ग:, उद्देशक:- ९
धर्म्मप्रधाना वा देवा धर्मदेवाः, 'देवाइदेव' त्ति देवान् शेषानतिक्रान्ताः पारमार्थिः कदेवत्वयोगाद्देवा देवातिदेवाः, 'देवाहिदेव 'त्ति क्वचिद्दश्यते तत्र च देवानामधिकाः पारमार्थिः कदेवत्वयोगाद् देवा देवाधिदेवाः, 'भावदेव 'त्ति भावेन - देवगत्यादिकर्मोदयजातपर्यायेण देवा भावदेवाः ।
८३
'जे भविए' इत्यादि, इहजातौ एकवचनमतो बहुवचनार्थे व्याख्येयं, ततश्च ये भव्याः -- योग्याः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका वा मनुष्या वा देवेषूत्पत्तुं ते यस्माद्भाविदेवभावा इति गम्यं अथ 'तेनार्थेन' तेन कारणेन हे गौम ! तान् प्रत्येवमुच्यते - भव्यद्रव्यदेवा इति ।
'जे इमे' इत्यादि, 'चाउरंतचक्कवट्टि 'त्ति चतुरन्ताया भरतादिपृथिव्या एते स्वामिन इति चातुरन्ताः चक्रण वर्त्तनशीलत्वाच्चक्रवर्त्तिनस्ततः कर्म्मधारयः, चतुरन्तग्रहणेन च वासुदेवादीनां व्युदासः, त यस्मादिति वाक्यशेषः 'उप्पन्नसमत्तचक्करयणप्पहाण 'त्ति आर्यत्वान्निर्देशस्योत्पन्नं समस्तरत्नप्रधानं चक्र येषां ते तथा 'सागरवरमेहलाविहइणो' त्ति सागर एव वरा मेखला - काञ्ची यस्याः सा सागरवरमेखला - पृथ्वी तस्या अधिपतयो ये ते तथा, सागरमेखलान्तपृथिव्यधिपतय इति भावः, 'से तेणद्वेणं' ति अथ 'तेनार्थेन' तेन कारणेन गौतम ! तान प्रत्येवमुच्यते नरदेवा इति ।
'जे इमे' इत्यादि, ये इमेऽ नगारा भगवन्तस्ते यस्मादिति वाक्यशेषः ईर्यासमिति इत्यादि 'से तेणद्वेणं' ति अथ तेनार्थेन गौतम ! तान् प्रत्येवमुच्यते धर्मदेवा इति । 'जे इमे' इत्यादि, ये इमेऽर्हन्त भगवन्तस्ते यस्मादुत्पन्नज्ञानदर्शनधरा इत्यादि 'से तेणट्टेणं' ति अथ तेनार्थेन तान् प्रति गौतम एवमुच्यते--देवातिदेवा इति । 'जे इमे' इत्यादि, ये इमे भवनपतयस्ते यस्माद्देवगतिनागोत्रे कर्मणी वेदयन्ति अनेनार्थेन तान् प्रत्येवमुच्यते - भावदेवा इति । एवं देवान् प्ररूप्य तेषामेवोत्पादं
प्ररूपयन्नाह -
यू. (५५५) भवियदव्वदेवा णं भंते! कओहिंतो उववज्रंति ? किं नेरइएहिंतो उववज्रंति तिरिक्ख० मणुस्स० देवेहिंतो उववज्रंति ?, गोयमा ! नेरइएहिंतो उववज्रंति तिरि० मणु० देवेहिंतोवि उववज्रंति भेदो जहा वक्कतीए सव्वेसु उववाएयव्वा जाव अणुत्तरोववाइयत्ति । नवरं असंखेज्जवासाज्य अकम्मभूमग अंतर दीवसव्वड्डीसिद्धवज जाव अपराजियदेवे- हिंतोवि उववज्रंति, नो सवसिद्धदेवेहिंतो उववज्र्ज्जति । नरदेवा णं भंते! कओहिंतो उववजं-ति ? किं नेरतिए० पुच्छा, गोयमा ! नेरतिएहिंतो वि उववज्रंति नो तिरि० नो मणु० देवेहिंतोवि उववज्रंति ।
जइ नेरइएहिंतो उववज्रंति किं रयणप्पभापुढविनेरइएहिंतो उववज्रंति जाव अहे सत्तमापुढविनेरइएहिंत उववज्रंति ?, गोयमा ! रयणप्पभापुढविनेरइएहिंतो उववज्रंति नो सक्करजावनो अहेसत्तमापुढविनेरइएहिंतो उववज्रंति । जइ देवेहिंतो उववज्रंति किं भवणवासिदेवेहिंतो उववज्रंति वाणमंतर० जोइसिय० वैमाणियदेवेहिंतो उववज्र्ज्जति ?, गोयमा ! भवणवासिदेवेहिंतोवि उववज्रंति वाणमंतर एवं सव्वदेवेसु अववाएयव्वा वक्कतीभेदेणं जाव सव्वट्ठसिद्धत्ति ।
धम्मदेवाणं भंते! कओहिंतो उववज्रंति वाणमंतर एवं सव्वदेवेसु उववाएयव्वा वक्तीभेदेणं जाव सव्वट्टसिद्धत्ति, नवरं तमा अहेसत्तमाए नो उववाओ असंखिज्जवासाउयअकम्मभूमगअंतरदीवगवजेसु || देवानुधिदेवाणं भंते! कतोहिंतो उवजति किं नेरइएहिंतो उववज्रंति ? पुच्छा, गोयमा ! नेरइएहिंतो उववज्रंति नो तिरि० नो मणु० देवेहितोवि उववज्जति ।
जइ नेरइएहिंतो एवं तिसु पुढवीसु उववज्जति संसाओ खोडेयव्वाओ, जइ देवेहिंतो,
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International