________________
शतकं-१, वर्गः-, उद्देशकः-३ एव शङ्कितादिविशेषणाअतएवमतेद्वैधीभावंगताः कलुषसमापन्नाः' नैतदेवमित्येवं मतिविपर्यास गताः । एवं खलु'इत्यादि, ‘एवम्' इत्युक्तेन प्रकारेण 'खलु'त्ति वाक्यालङ्कारे निश्चयेऽवधारणे वा।ततच्च जीवानां काङ्खामोहनीयवेदनमित्थमेवावसेयं, जिनप्रवेदितत्वातू, तस्य च सत्यत्वादिति तत्सत्यतामेव दर्शयन्नाह
मू. (३८) से नूनं भंते! तमेव सच्चं नीसंकंजं जिणेहिं पवेइयं?, हंता गोयमा! तमेव सचं नीसंकंजं जिणेहिं पवेदितं।
वृ. 'से नून'मित्यादि व्यक्तं, नवरं 'तदेव' न पुरुषान्तरः प्रवेदितं, रागाधुपहतत्वेन तपवेदितस्यासत्यत्वसम्भवात, 'सत्यं' सूनृतं, तच्च व्यवहारतोऽपि स्यादत आह-'निशम्' अविद्यमानसन्देहमिति । अथ जिननवेदितं सत्यमित्यभिप्रायवान्याध्शो भवति तद्दर्शयन्नाह
मू. (३९) से नूनं भंते ! एवं मणं धारेमाणे एवं पकरेमाणे एवं चिट्ठमाणे एवं संवरेमाणे आणाए आराहए भवति?, हंता गोयमा! एवं मणं धारेमाणे जाव भवइ ।
वृ. 'से नून'मित्यादि व्यतं, नवरं 'नूनं'निश्चितम् ‘एवं मणं धारेमाणे'त्ति 'तदेव सत्यं निशङ्कं यजिनैः प्रवेदित'मित्यनेन प्रकारेण मनो-मानसमुत्पत्रं सत् धारयन्-स्थिरीकुर्वन् ‘एवं पकरेमाणे'त्तिउक्तरूपेणानुत्पन्नसत् प्रकुर्वन्-विदधानः एवंचिट्ठमाणे'त्ति उक्तन्यायेनमनश्चेष्टयन् नान्यमतानि सत्यानीत्यादिचिन्तायां व्यापारयन् चेष्टमानो वा विधेयेषु तपोध्यानादिषु
__ “एवं संवरेमाणे'त्ति उक्तवदेवमनः संवृण्वन्-मतान्तरेभ्यो निवर्तयन् प्राणातिपातादीन् वाप्रत्याचक्षाणोजीव इतिगम्यते, 'आणाए'त्तिआज्ञायाः-ज्ञानाद्यासेवारूपजिनोपदेशस्य आराहए'त्ति आराधकः- पालयिता भवतीति । अथ कस्मात्तदेव सत्यं यजिनैः प्रवेदितम् ? इति, अत्रोच्यते, यथावद्वस्तुपरिणामाभिधा-नादिति तमेव दर्शयन्नाह
मू. (४०) से नूनं भंते! अत्थितं अस्थित्ते परिणमइ निस्थित्तं नत्थित्ते परिणमइ?, हंता गोयमा! जाव परिणमइ ।जण्णं भंते ! अस्थित्तं अस्थित्ते परिणमइ नत्थितं नस्थित्ते परिणमइतं किं पयोगसा वीससा गोयमा ! पयोगसावितं वीससावित।।
जहा ते भंते ! अस्थित्तं अस्थित्ते परिणमइ तहा ते नत्थित्तं नत्थित्ते परिणमइ? जहा ते नत्थित्तं नत्थित्ते परिणमइ तहा ते अत्यित्तं अत्यित्ते परिणमइ?, हंता गोयमा! जहा मे अस्थित्तं अस्थित्ते परिणमइ तहा मे नस्थित्तं नत्थित्ते परिणमइ, जहा मे नत्थित्तं नस्थित्ते परिणमइ तहा मे अस्थित्तं अस्थित्ते परिणमइ।
से नूनंभंते! अस्थित्तंअस्थित्ते गणिजंजहा परिणमइदो आलाचगा तहातेइहगमणिज्जेणवि दो आलावगा भाणियव्वा जाव जहा मे अस्थित्तं अस्थित्ते गमणिजं।
वृ. सेनूनमित्यादि अत्थित्तंअस्थित्तेपरिणमइ'त्ति, अस्तित्वं अङ्गुल्यादेः अडल्यादिभावेन सत्त्वम्, उक्तञ्च॥१॥ "सर्वमस्ति स्वरूपेण, पररूपेण नास्तिच।
अन्यथा सर्वभावानामेकत्वं संप्रसज्यते॥ ___ तच्चेह ऋजुत्वादिपर्यायरूपमवसेयम्, अङ्गुल्यादिद्रव्यास्तित्वस्यकथञ्चिजुत्वादिपर्यायाव्यतिरिक्तत्वात् अस्तित्वे अमुल्यादेरेवाडुल्यादिभावेनसत्त्वेवक्रत्वादिपर्याये इत्यर्थः 'परिणमति'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org