________________
६८
भगवतीअङ्गसूत्रं (२) १२/-1४/५४० याणामसम्पूर्णत्वात् मनोवृत्तेश्चाभावाद् अतस्तेष्वपि मनः पुद्गलपरावर्तान सन्ति । 'वइपोग्गलपरियट्टा एवं चेव'त्ति तैजसादिपरिवर्तवत्सर्वनारकादिजीवपदेषु वाच्याः, नवरमेकेन्द्रियेषु वधनाभावान्न सन्तीति वाच्याः । 'नेरइयाण'मित्यादिना पृथकत्वदण्डकानाह, 'जाव वेमाणियाण'मित्यादिना पर्यन्तिम-दण्डको दर्शितः।
अथौदारिकादिपुद्गलपरावर्तानां स्वरूपमुपदर्शयितुमाह--
मू. (५४०) से केणदेणं भंते ! एवं वुच्चइ-ओरालियपोग्गलपरियट्टा ओ०?, गोयमा! जण्णं जीवेणं ओरालियसरीरे वट्टमाणेणं ओरालियसरीरपयोगाइं दव्वाइं ओरालियसरीरत्ताए गहियाइं बद्धाइं पुट्ठाई कडाई पट्टवियाई निविट्ठाई अभिनिविट्ठाइं अभिसम्नागयाइंपरियाइयाई परिणामियाइं निजिन्नाई निसिरियाई निसिट्ठाई भवंति से तेणटेणं गोयमा ! एवं बुच्चइ ओरालियपोग्गलपरियट्टे ओरा०२, एवं वेउब्बियपोग्गलपरियडेवि ।
नवरं वेउब्वियसरीरे वट्टमाणेणं वेउब्वियसरीरप्पयोगाई सेसं तं चैव सव्वं एवं जाव आणापाणुपोग्गलपरियटे, नवरं आणापाणुपयोगाइंसव्वदव्वाइंआणापाणत्ताए सेसंतं चेव।
ओरालियपोग्गलपरियट्टेणं भंते ! केवइकालस्स निव्वत्तिजइ ?, गोयमा ! अनंताहिं उस्सप्पिणिओसप्पिणीहिं एवतिकालस्स निव्वत्तिज्जइ, एवं वेउब्बियपोग्गलपरियडेवि, एवं जाव आणापाणुपोग्गलपरियट्रेवि।
एयस्स णं भंते ! ओरालियपोग्गलपरियट्टनिव्वत्तणाकालस्स वेउब्चियपोग्गला जाव आणुपाणुपोग्गलपरियट्टनिव्वत्तणाकालस्स कयरे कयरेहितो जाव विसेसाहिया वा?, गोयमा! सव्वत्थोवे कम्मगपोग्गलपरियझनिव्वत्तणाकाले तेयापोग्गलपरियट्टनिव्वत्तणाकाले अनंतगुणे ओरालियपोग्गलपरिय अनंतगुणे आणापाणुपोग्गल० अनंतगुणेमणपोग्गल०अनंतगुणेवइपो० अनंतगुणे वेउब्धियपो० परियट्टनिव्वत्तणाकाले अनंतगुणे।।
. 'सेकेणद्वेण मित्यादि, 'गहियाइंतिस्वीकृतानि बद्धाइंतिजीवप्रदेशैरात्मीकरणात्, कुतः? इत्याह-'पुट्ठाईति यतः पूर्वंस्पृष्टानितनौरेणुवत्अथवा 'पुष्टानि पोषितान्यपरापरग्रहणतः 'कडाइंतिपूर्वपरिणामापेक्षया परिणामान्तरेण कृतानि पट्टवियाई तिप्रस्थापितानि-स्थिरीकृतानि जीवेन 'निवट्ठाईति यतः स्थापितानि ततो निविष्टानि जीवेन स्वयम् 'अभिनिविट्ठाईति अभिअभिविधिना निविष्टानि सर्वाण्यपि जीवे लग्नानीत्यर्थः 'अभिसमन्नागत्याईति अभिविधिना सर्वाणीत्यर्थः समन्वागतानि-सम्प्राप्तानि जीवेन रसानुभूति समाश्रित्य 'परियाइयाई'ति पर्याप्तानि-जीवेन सर्वावयवैरात्तानि तद्रसादानद्वारेण परिणामियाईति रसानुभूतित एव परिणामान्तरमापादितानि 'निजिण्णाइंति क्षीणरसीकृतानि 'निसिरियाईति जीवप्रदेशेभ्यो निस्तानि, कथं?- 'निसिहाईति जीवेन निसृष्टानि स्वप्रदेशेभ्यस्त्याजितानि, इहाद्यानिचत्वारि पदान्यौदारिकपुद्गलानां ग्रहणविषयाणि तदुत्तराणितुपञ्चस्थितिविषयाणितदुत्तराणितु चत्वारि विगमविषयाणीति ।
अथ पुद्गलपरावर्तानां निर्वर्तनकालं तदल्पबहुत्वं च दर्शयन्नाह-'ओरालिये त्यादि, 'केवइकालस्सति कियता कालेन निर्वय॑ते?, अनंताहिं उस्सप्पिणिओसप्पिणीर्हिति एकस्य जीवस्य ग्राहकत्वात् पुद्गलानां चानन्तत्वात् पूर्वगृहीतानां च ग्रहणस्यागण्यमानत्वादनन्ता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org