________________
५३१
शतकं-१०, वर्ग:-, उद्देशकः-२
अथवा विचिन्त्य रागादिविकल्पादित्यर्थः, अथवा विरूपा कृति-क्रिया सरागत्वात् यस्मिन्नवस्थाने तद्विकृति यथा भवतीत्येवं स्थित्वा पंथे'त्तिमार्गे 'अवयक्खमाणस्स'त्तिअवका.
ह्नतोऽपेक्षमाणस्य वा, पथिग्रहणस्य चोपलक्षणत्वादन्यत्राप्याधारे स्थित्वेति द्रष्टव्यं, 'नो ईरियावहिया किरिया कजइत्तिन केवलयोगप्रत्यया कर्मबन्धक्रिया भवति सकषायत्वात्तस्येति
'जस्सणं कोहमाणमायालोभा' इह एवं जहे' त्याद्यतिदेशादिदं दृश्य--'वोच्छिन्नाः भवंति तस्सणंईरियावहिया किरिया कजइ, जस्सणंकोहमाणमायालोभाअवोरीयंरीयमाणस्स संपराइया किरिया कजइ'त्ति व्याख्या चास्य प्राग्वदिति।
'सेणंउस्सुत्तमेव त्तिसपुनरुत्सूत्रमेवागमातिक्रमणतएव 'रीयइत्तिगच्छति। 'संवुडस्से'त्याधुक्तविपर्ययसूत्रं, तत्र च 'अवीइत्ति अवीचिमतः' अकषायसम्बन्धवतः ‘अविविच्य' वा अपृथग्भूय यथाऽऽख्यातसंयमात्, अविचिन्त्य वा रागविकल्पाभावेनेत्यर्थः अविकृति वायथा भवतीति
अनन्तरं क्रियोकता, क्रियावतां च प्रायो योनिप्राप्तिर्भवतीति योनिप्ररूपणायाह
मू. (१७८) कइविहा णं भंते ! जोणी पन्नत्ता ?, गोयमा ! तिविहा जोणी पन्नत्ता, तंजहा-सीया उसिणा सीतोसिणा, एवं जोणीपयं निरवसेसं भाणियध्वं ।।
वृ. 'कतिविहा णमित्यादि, तत्र च 'जोणित्ति 'यु मिश्रणे' इतिवचनाद् युवन्तितैजकार्मणशरीरवन्त औदारिकादिशरीरयोग्यस्कन्धसमुदायेन मिश्रीभवन्ति जीवा यस्यां सा योनि, साचत्रिविधा शीतादिभेदात्, तत्र 'सीय'त्तिशीतस्पर्शा उसिण'त्तिउष्णस्पर्शा 'सीओसिणत्ति द्विस्वभावा एवंजोणीपयंनिरवसेसंभाणियव्यंति योनिपदंचप्रज्ञापनायांनवमंपदं, तच्चेदं
'नेरइयाणं भंते ! किं सीया जोणी उसिणा जोणी सीओसिणा जोणी?,गोयमा ! सीयावि जोणी उसिणावि जोणी नो सीओसिणा जोणी'त्यादि, अयमर्थ:-'सीयावि जोणि'त्ति आद्यासु तिसृषु नरकपृथिवीषु चतुर्थ्यांच केषुचिन्नरकावासेषु नारकाणां यदुपपातक्षेत्रंतच्छीतस्पर्शपरिणतमिति तेषांशीताऽपियोनि, उसिणाविजोणि'त्तिशेषासुपृथिवीषु चतुर्थःपृथिवीनरकावासेषु चकेषुचिनारकाणां यदुपपातक्षेत्रंतदुष्णस्पर्शपरिणतमिति तेषामुष्णाऽपि योनि, 'नो सीओसिणा जोणि तिनमध्यमस्वभावायोनिस्तथास्वभावत्वात, शीतादियोनिग्रकरणार्थःसङ्ग्रहस्तुप्रायेणैवं॥१॥ “सीओसिणजोणीया सव्वे देवा य गब्मवक्कंती।
उसिणा य तेउकाए दुह नरए तिविह सेसेसु ॥"
__ -'गब्भवक्रतित्ति गर्भोत्पत्तिकाः।तथा-'कतिविहाणंभंते! जोणी पन्नत्ता?,गोयमा!तिविहाजोणी पन्नत्ता, तंजहा-सच्चित्ता अचित्ता मीसिया' इत्यादि, सच्चित्तादियानिप्रकरणार्थःसङ्ग्रहस्तु प्रायेणैवम्॥२॥ “अचित्ता खलु जोणी नेरइयाणं तहेव देवाणं ।
मीसा य गमवासे तिविहा पुण होइ सेसेसु ।" सत्यप्येकेन्द्रियसूक्ष्मजीवनिकायसम्भवे नारकदेवानां यदुपपातक्षेत्रं तन्न केनचिज्जीवेन परिगृहीतमित्यचित्ता तेषां योनि, गर्भवासयोनिस्तु मिश्रा शुक्रशोणितपुद्गलानामचित्तानां, गर्भाशयस्य सचेतनस्य भावादिति, शेषाणांपृथिव्यादीनां संमूर्छनजानांच मनुष्यादीनामुपपातक्षेत्रे
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org