________________
शतकं-८, वर्ग:-, उद्देशकः-१०
४४९ परिणामे पन्नते, तंजहा-वनपरिणामे १ गंधप० २ रसप०३ फासप० ४ संठाणप० ५।
वनपरिणामे णं कइविहे पन्नत्ते?, गोयमा ! पंचविहे पन्नत्ते, तंजहा-कालवन्नरिणामे जाव सुकिशवनपरिणामे।
एएणंअभिलावेणंगंधपरिणामेदुविहे रसपणामपंचविहे फासपरिणामे अट्ठविहे, संठाणप० भंते ! कइविहे पन्नते ?, गोयमा ! पंचविहे पन्नत्ते, तंजहा-परिमंडलसंठाणपरिणामे जाव आययसंठाणपरिणामे॥
घृ-'कइविहेण मित्यादि, वत्रपरिणामेत्ति यत्पुद्गलो वर्णान्तरत्यागाद्वर्णान्तरंयात्यसौ वर्णपरिणामइति, एवमन्यत्रापि, परिमंडलसंठाणपरिणामेत्तिइह परिमण्डलसंस्थानंवलयाकारं, यावत्करणाच्च वट्टसंठाणपरिणामे तंससंठाणपरिणामे चउरंससंठाणपरिणामे'त्ति दृश्यम् ।
पुद्गलाधिकारादिदमाह
मू. (४३३) एगे भंते! पोग्गलस्थिकायपएसे किं दब्बं १ दव्वदेसे २ दव्वाइ ३ दव्वदेसा ४ उदाहु दव्वं च दव्वदेसे य ५ उदाहु दव्वं च दव्वदेसा य ६ उदाहु दव्वाइ च दव्वदेसे य७ उदाहु दव्वाइंच दव्वदेसा य ८?, गोयमा! सियदव्वं सिय दव्वदेसे नो दवाई नोदव्वदेसा नो दव्वं च दव्वदेसे य जाव नो दव्वाइंच दबदेसाय।
दो भंते ! पोग्गलस्थिकायपएसा किं दव्वं दव्वदेसे पुच्छा तहेव, गोयमा ! सिय दव्वं १ सियदव्वदेसे २ सिय दव्वाइं ३ सिय दव्वदेसा ४ सिय दव्वं च दव्वदेसे य ५ नो दव्वं च दबदेसा य६ सेसा पडिसेहेयच्या।
तिन्नि भंते ! पोग्गलत्थिकायपएसा किं दव्वं दव्वदेसे०? पुच्छा, गोयमा ! सिय दव्वं १ सिय दव्वदेसे २ एवं सत्त भंगा भाणियव्वा, जाब सिय दव्वाइंच दबदेसे य नो दव्वदेसाया
__ चत्तारि भंते ! पोग्गलस्थिकायपएसा किं दव्वं? पुच्छा, गोयमा ! सिय दव्वं १ सिय दबदेसे २ अट्ठवि भंगा भाणियव्वा जाव सिय दव्वाइंच दव्वदेसा य ८॥
जहिचत्तारि भणियाएवंपंचछ सत्तजावअसंखेजा। अनंता मंते! पोग्गलस्थिकायपएसा किं दव्वं०?, एवं चेव जाव सिय दव्वाइं च दव्वदेसा य ।।
वृ. 'एगे भंते पोग्गलस्थिकाये' इत्यादि, पुद्गलास्तिकायस्य-एकागुणाकादिपुद्गलराशेः प्रदेशो-निरंशोऽशः पुद्गलास्तिकायप्रदेशः-परमाणुः द्रव्यं-गुणपर्याययोगि द्रव्यदेशो-द्रव्यावयवः, एवमेकत्वबहुत्वाभ्यां प्रत्येक विकल्पाश्चत्वारः, द्विकसंयोगा अपि चत्वार एवेति प्रश्नः उतरंतु स्याइव्यं द्रव्यान्तरा-सम्बन्धे सति, स्याद्रव्यदेशो द्रव्यान्तरसम्बन्धे सति, शेषविकल्पानां तुप्रतिषेधः, परमाणोरेकत्वेन बहुत्वस्य द्विकसंयोगस्य चाभावादिति।
__ 'दो भंते!' इत्यादि, इहाष्टासु भङ्गकेषु मध्ये आधाः पञ्च भवन्ति, नशेषाः, तत्र द्वौ प्रदेशी स्याहव्यं, कथं ?, यदा तौ द्विप्रदेशिकस्कन्धतया परिणतौ तदा द्रव्यं १, यदा तु द्वयणुकस्कन्धभावगतावेव तौ द्रव्यान्तरसम्बन्धमुपगतौ तदा द्रव्यदेशः २, यदा तुतौ द्वावपि भेदेन व्यवस्थिती तदा द्रव्ये ३, यदातुतावेवद्वयणुकस्कन्धतामनापद्य द्रव्यान्तरेण सम्बन्धमुपगतौ तदा द्रव्यदेशाः 15 1291
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org