________________
४१३
शतक-८, वर्गः:, उद्देशक:-८ .
वृ. 'संपराइयं णमित्यादि, "किं नेरइओ' इत्यादयः सप्त प्रश्नाः, उत्तरानि च सप्तव, एतेषुचमनुष्यमनुषेवर्जाः पञ्चसाम्परायिकबन्धकाएवसकषायत्वात्, मनुष्यमनुष्यौतुसकषायित्वे सति साम्परायिकं बजीतो न पुनरन्यदेति ॥
साम्परायिकबन्धमेव स्त्र्याधपेक्षया निरूपयन्नाह-तंभंते! किं इत्थी'त्यादि, इह यास्त्र्यादयो विवक्षितैकत्वबहुत्वाः षट् सर्वदा साम्परायिकंबघ्नन्ति, अपगतवेदश्च कदाचिदेव, तस्य कादाचिकत्वात्, ततश्च स्व्यादयः केवला बघ्नन्ति अपगतवेदसहिताश्च, ततश्च यदाऽपगतवेदसहितास्तदोच्यते अथवैते स्त्र्यादय बघ्नन्ति अपगतवेदश्च, तस्यैकस्यापि सम्भवात्, अथवैते स्त्र्यादयो बघ्नन्ति अपगतवेदाश्च, तेषां बहूनामपि सम्भवात्, अपगतवेदश्च साम्परायिकबन्धको वेदत्रये उपशान्ते क्षीणे वा यावद्ययाख्यातं न प्राप्नोति तावल्लभ्यत इति, इह च पूर्वप्रतिपन्नप्रतिपद्यमानकविवक्षा न कृता, द्वयोरप्येकत्वबहुत्वयोर्भावेन निर्विशेषत्वात्, तथाहि-अपगतवेदत्वे साम्परायिकबन्धोऽल्पकालीनएव, तत्रच योऽपगतवेदत्वंप्रतिपन्नपूर्वसाम्परायिकंवघ्नात्यसावेकोऽनेको वा स्यात्, एवं प्रतिपद्यमानकोऽपीति।
अथसाम्परायिककर्मबन्धमेव कालत्रयेण विकल्पयन्नाह-'तं भंते! कि'मित्यादि, इहच पूर्वोक्तेष्वष्टासु विकल्पेष्वाद्याश्चत्वार एव संभवन्ति नेतरे, जीवानां साम्परायिककर्मबन्धस्यानादित्वेन 'नबंधी'त्यस्यानुपपद्यमानत्वात्, तत्रप्रथमः सर्व एव संसारीयथाख्यातासंग्राप्तोपशमकशापकावसानः, स हि पूर्वं बद्धवान् वर्तमानकाले तु बघ्नाति अनागतकालापेक्षया तु भन्स्यति १, द्वितीयस्तु मोहक्षयात्पूर्वमतीतकालापेक्षया बद्धवान् वर्तमानकाले तु बनाति भाविमोहक्ष-यापेक्षयातुनमन्स्यति२, तृतीयःपुनरुपशान्तमोहत्वात्पूर्वंबद्धवान् उपशान्तमोहत्वे नबध्नाति तस्माच्युतः पुनर्भन्तस्यतीति ३, चतुर्थःस्तु मोहक्षयात्पूर्वं साम्परायिकं कर्म बद्धवान् उपशान्त मोहत्वेन बध्नाति तस्माच्युतःपुनर्भन्स्यतीति ३, चतुर्थःस्तुमोहक्षयात्पूर्वं साम्परायिकं कर्म बद्धवान् मोहक्षे न बघ्नाति न च भन्स्यतीति ।
साम्परायिककर्मबन्धमेळाश्रित्याह 'त'मित्यादि, साइयंवा सपञ्जवसियंबंधईत्तिउपशान्तमोहतायाश्युतः पुनरुपशान्तमोहतां क्षीणमोहतां वा प्रतिपत्स्यमानः, 'अणाइयं वा सप्पज्जवसयं बंधइति आदितःक्षपकापेक्षमिदम्, 'अणाइयं वाअपञ्जवसियंबंधइत्तिएतचाभव्यापेक्षं, 'नो चेवणं साइयं अपज्जवसियंबंधइति, सादिसाम्परायिकबन्धो हि मोहोपशमाच्युतस्यैव भवति, तस्य चावश्यं मोक्षयायित्वात्साम्परायिकबन्धस्य व्यवच्छेदसम्भवः, ततश्च न सादिरपर्यवसानः साम्परायिकबन्धोऽस्तीति। ___अनन्तरं कर्मवक्तव्यतोक्ता, अथ कर्मस्वेव यथायोगं परीषहावतारं निरूपयितुमिच्छु: कर्मप्रकृतीः परीषहांश्च तावदाह
मू. (४१६) कइ गं भंते ! कम्मपयडीओ पनत्ताओ?, गोयमा ! अट्ठ कम्मपयडीओ पन्नत्ताओ, तंजहा-नाणावरनिजंजाव अंतराइयं।
कइणं भंते! परीसहापन्नत्ता?, गोयमा! बावीसंपरीसहा पन्नत्ता, तंजहा-दिगिंछापरीसहे पिवासापरीसहे जाव दंसणपरीसहे।
एए णं भंते ! बावीसं परीसहा कतिसु कम्मपगडीसु समयोति?, गोयमा ! चउसु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
___www.jainelibrary.org