________________
शतकं - ८, वर्ग:-, उद्देशकः - २
३६९
धणियकुमारा । पुढविक्काइया जाव वणस्सइकाइया जहा एगिंदिया। बेदियाण पुच्छा, दो नाणा दो अन्नाणा नियमा, एवं जाव पंचिंदियतिरिक्खजोनियाणं । अपजत्तगा णं भंते ! मणुस्सा किं नाणी अन्नाणी ?, तिन्निनाणाई भयणाए दो अन्नाणाइं नियमा, वाणमंतरा जहा नेरइया, अम्पजत्तगा जोइसियवेमानिया णं तिन्नि नाणा तिन्नि अन्नाणा नियमा। नो पञ्जत्तगा नो अपजत्तगा णं भंते! जीवा किं नाणी० ?, जहा सिद्धा ५ ।
निरयभवत्था णं भंते! जीवा किं नाणी अन्नाणी ?, जहा निरयगतिया । तिरियभवत्था णं भंते! जीवा किं नाणी अन्नाणी ?, तिन्नि नाणा तिन्नि अन्नाणा भयणाए। मणुस्सभवत्या णं० जहा सकाइया । देवभवत्था णं भंते! जहा निरयभवत्था । अभवत्था जहा सिद्धा ।
भवसिद्धिया णं भंते! जीवा किं नाणी० ?, जहा सकाइया, अभवसिद्धियाणं पुच्छा, गोयमा ! नो नाणी अन्नाणी तिन्नि अन्नाणाई भयणाए। नोभवसिद्धियानो अभवसिद्धिया गं भंते जीवा० जहा सिद्धाधा ७ ।
सन्नीणं पुच्छा जहा सइंदिया, असन्नी जहा बेइंदिया, नोसन्नीनो असन्नी जहा सिद्धा ८ ॥ वृ. 'निरयगइया णं' मित्यादि, गत्यादिद्वारानि चैतानि
119 11
“गइइंदिए य काए सुहमे पज्जत्तए भवत्ये य । भवसिद्धिए य सन्नी लद्धी उवओग जोगे य ।। लेसा कसाय वेए आहारे नाणगोयरे काले । अंतर अप्पबहुयं च पज्जवा चेह दाराई ॥"
॥२॥
तत्र च निरये गति गमनं येषां ते निरयगतिकास्तेषाम्, इह च सम्यग्दृष्टयो मिध्यादृष्टो वा ज्ञानिनोऽज्ञानिनो वा ये पञ्चेन्द्रियतिर्यग्मनुष्येभ्यो नरके उत्पत्तुकामा अन्तरगतौ वर्त्तन्ते ते निरयगतिका विवक्षिताः, एतत्प्रयोजनत्वाद्गतिग्रहणस्येति, तिन्नि नाणाइं नियम' त्ति अवधेर्भवप्रत्ययत्वेनान्तरगतावपि भावात् 'तिन्नि अन्नाणाइं भयणाए 'ति असञ्ज्ञिनां नरके गच्छतां द्वे अज्ञाने अपर्याप्तकत्वे विभङ्गस्याभावात् सञ्ज्ञिनां तु मिथ्याध्ष्टीनां त्रीण्यज्ञानानि भवप्रत्ययविभङ्गस्य सद्भावाद् अतस्त्रीण्यज्ञानानि भजनयेत्युच्यत इति ।
'तिरियगइया णं' ति तिर्यक्षु गतिः गमनं येषां ते तिर्यग्गतिकास्तेषां तदपान्तरालवर्त्तिनां 'दो नाण' त्ति सम्यग्धष्टयो ह्यवधिज्ञाने प्रपतिते एव तिर्यक्षु गच्छन्ति तेन तेषां द्वे एव ज्ञाने 'दो अन्नाणे ति मिथ्याध्ष्टयोऽपि हि विभङ्गज्ञाने प्रतिपतिते एवं तिर्यक्षु गच्छन्ति तेन तेषां द्वे अज्ञाने इति ।
'भणुस्सगइयाण' मित्यादौ, 'तिन्नि नाणाइं भयणाए 'त्ति मनुष्यगतौ हि गच्छन्तः केचिज्ञानिनोऽवधिना सहैव गच्छन्ति तीर्थः करवत् केचिच्च तद्विमुच्य तेषां त्रीनि वा द्वे वा ज्ञाने स्वातामिति, ये पुनरज्ञानिनो मनुष्यगतावुत्पत्तुकामास्तेषां प्रतिपतित एव विभङ्गे तत्रोत्पत्ति स्यादित्यत उक्तं 'दो अन्नाणाई नियम' त्ति ।
'देवगइया जहा निरयगइय'त्ति देवगती ये ज्ञानिनो यातुकामास्तेषामवधिर्भवप्रत्ययो देवायुःप्रथमसमय एवोत्पद्यतेऽतस्तेषां नारकाणामिवोच्यते, 'तिन्नि नाणाई नियम'त्ति, ये त्वज्ञानिनस्तेऽसञ्ज्ञिभ्य उत्पद्यमाना द्वयज्ञानिनः, अपर्याप्तकत्वे विभङ्गस्याभावात् सञ्ज्ञिभ्य
5 24
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org