________________
२७
शतकं-१, वर्गः-, उद्देशकः-१ गोयमा! ओगाढाइंनो अणोगाठाई 'अवगाढानी'ति आत्मप्रदेशैः सहकक्षेत्रावगाढानीत्यर्थ २९
जाइंभंते! ओगाढाईआहारेति ताई किं अनंतरोगाढाईआहारेंतिपरंपरोगाढाईआहारेति गोयमा! अनंतरोगाढाई आहारेंति नो परंपरोगाढाई आहारेति' 'अनन्तरावगाढानी ति येषु प्रदेशेष्टात्माऽवगाढस्तेष्वेव यान्यवगाढानि तान्यनन्तरावगाढानि अन्तराऽभावेनावगढत्त्वात्, यानि च तदनन्तरवर्तीनि तान्यवगाढसम्बन्धात्परम्परावगाढानीति ३०। _ 'जाइं भंते ! अनंतरोगाढाई आहारेंति ताई किं अणूइं आहारेंति बायराइं आहारेंति?, गोयमा ! अणूइंपिआहारेंति बायराइंपिआहारेति' तत्राणुत्वंवादरत्वंचापेक्षिकं तेषामेवाहारयोग्यानां स्कन्धानांप्रदेशवृद्धया वृद्धानामवसेयम् ३१॥
जाई भंते ! अणूइंपि आहारेंति बायराइंपि आहारेंति ताई किं उडंपि आहारेंति ? एवं अहेवि तिरियंपि?, गोयमा! उड्वपि आहारेंति एवं अहेवि तिरियपि २ ।
जाई भंते ! उड्वपि आहारेंति अहेवि तिरियपि आहारेंति ताई किं आई आहारेंति मज्झे आहारैति पज्जवसाणे आहारेंति?, गोयमा ! तिहावि' अयमर्थ-आभोगनिर्वर्तितस्याहारस्यान्तर्मोहूर्तिकस्यादिमध्यावसानेषु सर्वत्राहारयन्तीति ३३ । 'जाई भंते ! आई मज्झे अवसाणेवि आहारेति ताई किं सविसए आहारेंति अविसए आहारेंति?, गोयमा ! सविसए नो अविसए आहारेति' तत्रस्वः-स्वकीयोविषयः स्पृष्टावगाढानन्त-रावगाढाख्यः स्वविषयस्तस्मिन्नाहारयन्ति ३४। ___'जाइंभंते! सविसएआहारेति ताई किंआणुपुट्विं आहारेतिअणाणुपुट्विं आहारैति?, गो०! आणुपुब्बिं आहारेति नोअणाणुपुदिआहारेति तत्रानुपूक्यथाऽऽसन्नं, नातिक्रम्य ३५ ।
'जाई भंते! आनुपुब्बिं आहारेंति ताई किं तिदिसिंआहारेंति जाव छद्दिसि आहारेंति ? गोयमा! नियमा छद्दिसिं आहारैति' इह नारकाणां लोकमध्यवर्तित्वेन षण्णामप्यू‘दिदिशामलोकेनानावृतत्वात् षट्सु दिक्ष्वाहारग्रहणमस्ति तत उक्तं-नियमात् षड्दिशि, दिक्त्रयादिविकल्पास्तु लोकान्तवर्तिषु पृथिवीकायिकादिषुदिशांत्रयस्यद्वयस्य एकास्याचालोकेनावरणे भवन्तीति।यद्यपिवर्णतः पञ्चवर्णानीत्याधुक्तंतथापिप्राचुर्येण यद्वर्णगन्धादियुतानि द्रव्याण्याहारयन्ति तदर्शयति-'ओसन्न कारणंपडुच्च'त्ति बाहुल्यलक्षणंकारणमाश्रित्य, तत्र चप्रकृत्यशुभानुभाव एव कारणमिति, 'वन्नओ कालनीलाई गंधओ दुब्भिगंधाइं रसओ तित्तकडुयरसाइं फासओ कक्खडगुरुयसीयलुक्खाइं' एतानिचप्रायोमिथ्याष्टय एवाहारयन्ति, नतुभविष्यत्तीर्थकरादय इति । अथ तानि यथास्वरूपाण्येव नारका आहारयन्त्यन्यथा वेत्यस्यामाशङ्कायामभिधीयते'तेसिंपि पोराणे वनगुणे गंधगुणे रसगुणे फासगुणे विपरिणामइत्ता परिपीलइत्ता परिसाडइत्ता परिविद्धंसइत्ता' विपरिणामादयोविनाशार्थत्वेनैकार्था एव ध्वनयः अन्ने यअपुव्वेवत्रगुणे गंधगुणे रसगुणे फासगुणे उप्पाएत्ता आयसरीरोगाढे पोग्गले सव्वप्पणयाए आहारमाहारेंति' 'सव्वप्पणयाए'त्ति सर्वात्मना सर्वैरात्मप्रदेशैरित्यर्थः ३६।
___ व्याख्यातं सूत्रे सङ्ग्रगाथायाः 'किं वाऽऽहारेंति'त्ति पदम् । अथ 'सव्वओ वा' इति व्याख्यायते-तत्र सर्वतः' सर्वप्रदेशै:रयिका आहारयन्तीति, वाऽपीति वचनादभीक्ष्णमाहारयन्तीत्यपि वाच्यं, तच्चैवम्-"नेरइयाणं भंते ! सव्वओ आहारेंति सव्वओ परिणामेति सव्वओ ऊससंति सव्वओ नीससंति अभिक्खणंआहारेंति अभिकखणंपरिणामेति अभिक्खणं ऊससंति
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org