________________
शतकं-२, वर्गः-, उद्देशकः-९
१५७ मू. (१४१) किमिदं भंते ! समयखेत्तेत्ति पवुनति ?, गोयमा ! अहाइजा दीवा दो य समुद्दा एसणं एवइए समयखेत्तेतिपयुच्चति, तत्थणं अयंजंबूद्दीवे २ सव्वदीवसमुद्दाणंसव्वब्भंतरे एवं जीवाभिगमवत्तव्यया नेयव्वा जाव अभितरं पुक्खरद्धं जोइसविहूणं ।
वृ. 'किमिद'मित्यादि तत्र समयः-कालस्तेनोपलक्षितं क्षेत्रं समयक्षेत्रं, कालो हि दिनमासादिरूपः सूर्यगतिसमभिव्यङ्गयो मनुष्यक्षेत्र एवन परतः, परतो हिनादित्याः संचरिष्णव इति, ‘एवं जीवाभिगमवत्तव्वया नेयव्य'त्ति, एषा चैवम्-'एगं जोयणसयसहस्सं आयामविखंभेण मित्यादि जोइसविहूर्ण ति, तत्रजम्बूद्वीपादिमनुष्यक्षेत्रवक्तव्यतायां जीवाभिगमोक्तायां ज्योतिष्कवक्तव्यताऽप्यस्ति ततस्तद्विहीनं यथा भवत्येवं जीवाभिगमवक्तव्यता नेतव्येति। ___वाचनान्तरे तु 'जोइसअट्टविहूणं'ति इत्यादि बहु दृश्यते, तत्र ‘जंबूद्दीवेणं भंते! कइचंदा पभासिंसु वा ३? कति सूरीया तविंसु वा ३? कइ नक्खत्ता जोयं जोइंसुव ३? इत्यादिकानि प्रत्येकं ज्योतिष्कसूत्राणि, तथा-से केणडेणं भंते! एवं वुच्चइ जंबूद्दीवे दीवे?, गोयमा! जंबूद्दीवे णं दीवे मंदरस्स पव्वयस्स उत्तरेणं लवणस्स दाहिणेणं जाव तत्थ २ बहवे जंबूरुक्खा जंबूवन्ना जावउवसोहेमाणाचिट्ठति, सेतेणटेणंगोयमा! एवं वुच्चइजंबूद्दीव्दीवे इत्यादीनि प्रत्येकमर्थसूत्राणि च सन्ति । ततश्चैतद्विहीनं यथा भवत्येवं जीवाभिगमवक्तव्यतया नेयं अस्योद्देशकस्य सूत्रं 'जाव इमा गाह'त्ति सङ्ग्रहगाथा, सा च॥१॥ “अरहंत समय बायर विज्जू थणिया बलाहगा अगनी।
आगर निहि नइ उवराग निग्गमे वुड्डिवयणंच॥ अस्याश्चार्थस्तत्रानेन सम्बन्धेनायातो-जम्बूद्वीपादीनां मानुषोत्तरान्तानामर्थानांवर्णनस्यान्ते इदमुक्तम्-'जावंच णं मानुसुत्तरे पव्वए तावं च णं अस्सिलोएत्ति पवुच्चइ मनुष्यलोके उच्यत इत्यर्थः तथा 'अरहते'त्ति जावं च णं अरहंता चक्कवट्टी जाव सावियाओ मणुया पगइभद्दया विनीया तावं च णं अस्सिलोएत्ति पवुच्चइ।
'समय'त्तिजावंचणं समयाइ वा आवलिया इवा जाव अस्सिलोएत्ति पवुच्चइ, एवं जावं चणंबायरे विज्जुयारे बायरे थणियसद्दे जावंचणं वहवे ओराला बलाहया संसेयंति, 'अगनि त्ति जावं चणं बायरे तेउयाए जावं च णं आगरा इ वा निही इवा नई इ वा 'उबराग'त्ति चंदोवरागा इवा सूरोवरागाइवा तावं च णं अस्सिलोएत्ति पवुच्चइ उपरागो-ग्रहणं । ___ निग्गमे वुड्वियणंचत्तियावच्चनिर्गमादीनांवचन-प्रज्ञापनंतावन्मनुष्यलोकइति प्रकृतं, तत्र ‘जावंचणं चंदिमसूरियाणंजाव तारारूवाणं अइगमणं निग्गमणं वुड्डी निव्वुड्ढी आघविजइ तावं चणंअस्सिलोएत्ति पुवच्चइ'त्ति, अतिगमनमिहोत्तरायणं निर्गमनं-दक्षिणायनं वृद्धि-दिनस्य वर्द्धनं निवृद्धि-तस्यैव हानिरिति ।
शतकं-२ उद्देशकः-९ समाप्तः
-शतकं-२ उद्देशकः-१०:वृ. अनन्तरं क्षेत्रमुक्तं तच्चास्तिकायदेशरूपमित्यस्तिकायाभिधानपरस्य दशमोद्देशकस्यादिसूत्रम्
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org