________________
१०२
भगवती अङ्गसूत्रं १/-/८/८९
मारितः, ततश्चोच्यते- 'जे मियं मारेइ' इत्यादिति ।
मू. (९०) पुरिसे णं भंते! कच्छंसि वा जाव अन्नयरस्स मियस्स वहाए आययकन्नाययं उसुं आयामेत्ता चिट्ठिजा, अन्नयरे पुरिसे मग्गओ आगम्म सयपामिणा असिणा सीसं छिंदेज्जा से य उसुं ताए चेव पुव्वायामणयाए तं विंधेज्जा ।
से गं भंते! पुरिसे किं मियवेरेणं पुढे पुरिसवेरेणं पुढे ?, गोयमा ! जे मियं मारेइ से मियवेरेणं पुढे, जे पुरिसं मारेइ से पुरिसवेरेणं पुढे, से केणट्टेणं भंते! एवं वृच्चइ जाव से पुरिसवेरेणं पुट्ठे ?, से नूणं गोयमा ! कज्रमाणे कडे संधिज्ज्रमाणे संधिए निव्वत्तिज्ज्रमाणे निव्यत्तिए निसिरिजमाणे निसिद्वेत्ति वत्तव्वं सिया ?
हंता भगवं ! कज्रमाणे कडे जाव निसिद्वेत्ति वत्तव्वं सिया, से तेणद्वेणं गोयमा ! जे मियं मारेइ से मियवेरेणं पुढे, जे पुरिसं मारेइ से पुरिसवेरेणं पुट्टे | अंतो छण्हं मासाणं मरइ काइयाए जाव पंचहि किरियाहिं पुट्ठ, बाहिं छण्हं मासाणं मरइ काइयाए जाव पारियावणियाए चउहिं किरियाहिं पुढे ।
वृ. इह च क्रियाः प्रक्रान्ताः, ताश्चानन्तरोक्ते मृगादिवधे यावत्यो यत्र कालविभागे भवन्ति तावतीस्तत्र दर्शयन्नाह । 'अन्तो छण्ह' मित्यादि, षण्मासान् यावत् प्रहारहेतुकं मरणं परतस्तु परिणामान्तरापादितमितिकृत्वा षण्मासादूर्ध्वं प्राणातिपातक्रिया न स्यादिति हृदयम्, एतच्च व्यवहारनयापेक्षया प्राणातिपातक्रियाव्यपदेशमात्रोपदर्शनार्थमुक्तम्, अन्यथा यदा कदा प्यधिकृतं प्रहारहेतुकं मरणं भवति तदैव प्राणातिपातक्रिया इति ।
मू. (९१) पुरिसे णं भंते! पुरिसे सत्तीए समभिधंसेज्जा सयपाणिणा वा से असिणा सीसं छिंदेजा तओ णं भंते! से पुरिसे कतिकिरिए ?
गोयमा ! जावं च णं से पुरिसे तं पुरिसं सत्तीए अभिसंधेइ सयपाणिणा वा से असिणा सीसं छिंदइ तावं चणं से पुरिसे काइयाए अहिगरणि० जाव पाणाइवायकिरियाए पंचहिं किरियाहिं पुढे, आसन्नवहरण य अणवकंखवत्तिएमं पुरिसवेरेणं पुट्टे ।
वृ. 'सत्तीए 'त्ति शक्त्या - प्रहरणविशेषेण 'समभिधंसेज 'त्ति हन्यात् 'सयपाणिण 'त्ति स्वकहस्तेन 'से' त्तितस्य 'काइयाए 'त्ति 'कायिक्या' शरीरस्पन्दरूपया 'आधिकरणिक्या' शक्तिखङ्गव्यापाररूपया ‘प्राद्वेषिक्या' मनोदुष्प्रणिधानेन 'पारितापनिक्या' परितापनरूपया 'प्राणातिपातक्रियया' मारणरूपया । 'आसन्ने' त्यादि शक्त्याऽभिध्वंसकः असिना वा शिरश्छेत्ता पञ्चभि क्रियाभि स्पृष्टः, तथा पुरुषवैरेण च स्पृष्टः, मारितपुरुषवैरभावेन किम्भूतेनेत्याह- आसन्नो वधो यस्माद्वैरात्तत्तथा तेनासन्न - वधकेन, भवति च वैराद्वधो वधकस्य तमेव वध्यमाश्रित्यान्यतो वा तत्रैव जन्मनि जन्मान्तरे वा, यदाह
119 11
वहमारणअब्भक्खानदाणपरधनविलोवणाईणं ।
सव्वजहन्नो उदओ दसगुणिओ एक्कसिकयाणं ।। इति
'चः' समुच्चयेऽनवकाङ्क्षणा-परप्राणनिरपेक्षा स्वगतापायपरिहारनिरपेक्षा वा वृत्ति-वर्त्तनं यत्रैव वैरे तत्तथा तेनानवकाङ्क्षणवृत्तिकेनेति ॥ क्रियाऽधिकार एवेदमाह
मू. (९२) दो भंते! पुरिसा सरिसया सरितया सरिव्वया सरिसभंडमत्तोवगरणा अन्नमन्त्रेणं
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International