________________
श्रुतस्कन्धः- २, अध्ययनं-२,
३३७
चा दोणमुहघायंसिवा पट्टणघायंसि वा आसमघायंसि वा सन्निवेसघायंसिवा निग्गमघायंसि वा रायहाणिघायंसि वा अतेणं तेणमिति मन्नमाणे अतेणे हयपुव्वे भवइ दिडिविपरियासियादंडे, एवं खलु तस्स तप्पत्तियं सावजंति आहिजइ, पंचमेदंडसमादाणे दिद्धिविपरियासियादंडवत्तिएत्ति आहिए।
घृ.अथापरं पञ्चमं दण्डसमादानं सृष्टिविपर्यासदण्डप्रत्ययिकमित्याख्यायते, तद्यथा नाम कश्चित्पुरुषः-चारभट्टादिको मातृपितृभ्रातृभगिनीभार्यापुत्रदुहितृस्नुषादिभि सार्धं 'वसन्' तिष्ठन् ज्ञातिपालनकृते मित्रमेव दृष्टिविपर्यासादमित्रोऽयमित्येवं मन्यमानो 'हन्यात्' व्यापादयेत् तेन च दृष्टिविपर्यासवता मित्रमेव हतपूर्वं भवतीति अतो दृष्टिविपर्यासदण्डोऽयम् ।
पुनरप्यन्यथा तमेवाह- से जहे' त्यादि, तद्यथा नाम कश्चित्पुरुषः पुरुषकारमुद्वहन् ग्रामघातादिके विभ्रमे भ्रान्तचेता दृष्टिविपर्यासादचौरमेव चौरोऽयमित्येवं मन्यमानो व्यापादयेत्, तदेवं तेन' भ्रान्तमनसा वभ्रमाकुलेनाचौर एवहतपूर्वो भवति, सोऽयं दृष्टिविपर्यासदण्डः, तदेवं खलु 'तस्य' दृष्टिविपर्यासवत् तव्यत्ययिकं सावधं कर्माधीयते । तदेवं पञ्चमं दण्डसमादानं दृष्टिविपर्यासप्रत्ययिकमाख्यातमिति ॥
मू. (६५४) अहावरे छटे किरियट्ठाणे मोसावत्तिएत्ति आहिज्जइ, से जहानामए केइ पुरिसे आयहेउं वा नाइहेउं वा अगारहेउं या परिवारहेउं वा सयमेव मुसं वयति अन्नेनवि मुसं वाएइ मुसंवयंतंपिअन्नंसमणुजाणइ, एवंखलु तस्स तप्पत्तियंसावजंतिआहिजइ, छटेकिरियट्ठाणे मोसावत्तिएत्ति आहिए।
वृ. अथापरं षष्ठं क्रियास्थानं मृषावादप्रत्ययिकमाख्यायते, तत्र च पूर्वोक्तानां पञ्चानां क्रियास्थानानां सत्यपि क्रियास्थानत्वे प्रायशः परोपघातो भवतीतिकृत्वादण्डसमादानसंज्ञा कृता, षष्ठादिषु च बाहुल्येन न परव्यापादनं भवतीत्यतः क्रियास्थानमित्येषा संज्ञोच्यते, तद्यथा नाम कश्चित्पुरुषः स्वपक्षावेशादाग्रहादात्मनिमित्तं यावत्परिवारनिमित्तं वा सद्भूतार्थनिहवरूपमसद्भूतोद्भावनस्वभावं वा स्वयमेव मृषावादं वदति, तद्यथा-नाहं मदीयो का कश्चिञ्चौराः, स च चौरमपिसद्भूतमप्यर्थमपलपति, तथा परमचौरंचौरमिति वदति, तथाऽन्येन मृषावादंभाणयति, तथाऽन्यांश्च मृषावादं वदतः समनुजानीते।
तदेवंखलुतस्य योगत्रिककरणत्रिकेणमृषावादं वदतस्तप्रत्ययिकंसावाकर्म आधीयते' सम्बध्यते तदेतत्षष्ठं क्रियास्थानं मृषावादप्रत्ययिकमाख्यातमिति ।।
म.(१५५/अहावरेसत्तमे किरियट्ठाणे अदिनादाणवत्तिएत्तिआहिज्जइ.सेजहानामए केइ पुरिसे आयहेउंवा जाव परिवारहेउं वासयमेव अदिन्नं आदियइ अनेनवि अदिन्नं आदियावेति अदि–आदियंतंअन्नंसमणुजाणिइ, एवंखलुतस्सतप्पत्तियंसावर्जतिआहिजइ, सत्तमेकिरियट्ठाणे अदिन्नादाणवत्तिएत्ति आहिए।
घृ.अथापरं सप्तमं क्रियास्थानमदत्तादानप्रत्ययिकमाख्यायते, एतदपि प्राग्वन्नेयं, तद्यथा नाम कश्चित्पुरुष आत्मनिमित्तं यावत्परिवारनिमित्तं परद्रव्यमदत्तमेव गृह्णीयादपरं च ग्राहयेद्गृहणन्तमप्यपरंसमनुजानीयादित्येवंतस्यादत्तादानप्रत्ययिकं कर्मसम्बध्यते।इति सप्तमं क्रियास्थानमाख्यातमिति 2] 22]
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org