________________
श्रुतस्कन्धः-१,अध्ययन-८,उद्देशकर
३०१ वृ.नविद्यतेचित्तमस्मिन्नित्यचित्तम्-अचेतनंजीवरहिमित्यर्थः, तच्चस्थण्डिलंफलकादि वा समासाद्य लब्ध्वाफलकेऽपिसमर्थः कश्चित्काठेवाऽवष्टभ्यतत्रात्मानंस्थापयेत्, व्यवस्थाप्य च त्यक्तचतुर्विधाहारो मेरुरिव निष्प्रकम्पः कृतालोचनादिपरिका गुरुभिरनुज्ञातो व्युत्सृजेत, 'सर्वशः' सर्वात्मना 'कार्य'देहं, व्युत्सृष्टदेहस्य च यदि केचन परीषहोपसर्गाः स्युस्ततो भावयेत्
'न मे देहे परीषहाः' मत्सम्बन्धी देह एव न भवति, परित्यक्तत्वात, तदभावे कुतः परीषहाः ?, यदिवा न मम देहे परीषहाः, सम्यक्करणेन सहमानस्य तत्कृतपीडयोद्धेगाभावात, अतः परीषहान्कर्मशत्रुजयसहायानितिकृत्वाऽपरीषहानेव मन्यते। मू. (२६१) जावजीवं परीसहा, उवसग्गाय संखाय।
संवुडे देहभेयाए, इय पन्नेऽहियासए॥ वृ. ते पुनः कियन्तं कालं सोढव्या इत्याशङ्काव्युदासार्थमाह-'यावजीवं' यावप्राणधारणं तावत्परीषहा उपसर्गाश्च सोढव्या इत्येतत् ‘सङ्ख्याय' ज्ञात्वा तानध्यासयेदिति, यदि वा न मे यावज्जीवंपरीषहोपसर्गाइत्येतत्सङ्घयाय-ज्ञात्वाऽधिसहेत, यदिवायावजीवमिति-यावदेव जीवितं तावत्परीषहोपसर्गजनिता पीडेति, तत्पुनः कतिपयनिमेषाऽवस्थायि एतदवस्थस्य ममात्यन्तमल्पमेवेत्यतएतत्सङ्ख्याय-ज्ञात्वासंवृतोयथानिक्षिप्तत्यक्तगात्रो देहभेदाय' शरीरत्यागायोस्थित इतिकृत्वा प्राज्ञः' उचितविधानवेदी, यद्यत्कायपीडाकार्युपतिष्ठते तत्तत्सम्यगधिसहेत। मू. (२६२) मेउरेसुन रजिज्जा, कामेसु बहुतरेसुवि।
इच्छा लोभन सेविजा, धुववन्नं सपेहिया ।। वृ. एवंभूतं च साधुमुपलभ्य कश्चिद्राजादिभौगैरुपनिमन्त्रयेत्, तत्प्रतिविधानार्थमाहभेदनशीला भिदुराः-शब्दादयः कामगुणास्तेषुप्रभूततरेष्वपि नरज्येत्' नरागरायात्, पाठान्तरं वा कामेसु बहुलेसुवि' इच्छामदनरूपेषु कामेषु बहुलेषु-अनल्पेष्वपीत्यर्थः, यद्यपि राजा राज्यकन्यादानादिनोपप्रलोभयेत्तथापितत्रनगार्थ्यमियात, तथा इच्छारूपोलोमइच्छालोभःचक्रवर्तीन्द्रत्वाद्यमिलाषादिको निदानविशेषस्तमसौ निर्जरापेक्षी न सेवेत, सुरर्द्धिदर्शनमोहितो बह्मदत्तवन्निदानं न कुर्यादित्यर्थः,
तया चागमः-'इहलोगासंसप्पओगे १ परलोगासंसप्पओगे २ जीवियासंसप्पयोगे ३ मरणासंसपयोगे४काममोगासंसप्पयोगे५इत्यादि, 'वर्णः' संयमोमोक्षोवासचसूक्ष्मोदुर्जेयत्वात, पाठान्तरं वा-'धुववनमित्यादि, ध्रुवः-अव्यभिचारीसचासौ वर्णश्च ध्रुववर्णस्तं संप्रेक्ष्य ध्रुवां वा शाश्वती यश-कीर्ति पर्यालोच्य कामेच्छालोभविक्षेपं कुर्यादिति। मू (२६३) सासएहिं निमन्तिा , दिव्वमायं न सरहे।
तंपडिबुज्झमाहणे, सव्वं नूमं विहूणिया ।। वृ. किं च शाश्वता-यावजीवमपरिक्षयाप्रतिदिनदानादाऽस्तैिस्तयाभूतैर्विमवैः कश्चिन्मन्त्रयेत्तत्प्रतिबुध्यस्व यथा शरीरार्थ धनंमृग्यते तदेव शरीरमशाश्वतमिति, तथा दिव्यां मायां न श्रद्दधीत, तद्यया
यदिकश्चिदेवोमीमांसयाप्रत्यनीकतयावा भक्त्यावाऽन्यथा वाकौतुकादिनानानर्द्धिदानतो निमन्त्रयेत, तां च तत्कृतां मायां न श्रद्दधीत, तथा बुध्यस्व यथा देवमायैषा, अन्यथा
Jain Education International
For
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org