________________
३७८
अनुयोगद्वार-चूलिकासूत्रं मुच्यते, तत्समाप्तौ च समाप्तमुपक्रमान्तर्गतं द्वितीयं नामद्वारम्, अतः 'से तं निरुत्तिए' इत्यादि पञ्च निगमनानि, नामद्वारं समाप्तम्।। __उक्तमुपक्रमान्तर्गतं द्वितयं नामद्वारमथं तदन्तर्गतमेव क्रमप्ताप्तं तृतीय प्रमाणद्वारमभिधि-- त्सुराह
मू. ( २५२) से किं तं पमाणे?, २ चउविहे पन्नत्ते, तंजहा-दव्वपमाणे खेत्तपमाणे कालप्पमाणे भावप्पमाणे।
वृ.'से किंतं पमाणे' इत्यादि, प्रमीयते-परिच्छिद्यते धान्यद्रव्याद्यनेनेति प्रमाणम्-असतिप्रसत्यादि, अथवा इदं चेदंच स्वरूपमस्य भवतीत्येवं प्रतिनियमस्वरूपतया प्रत्येकं प्रमीयतेपरिच्छिद्यते यत्तत्प्रमाणं-यथोक्छमेव, यदिवा धान्यद्रव्यादेरेव प्रमितिः-परिच्छिदः स्वरूपावगमः प्रमाणम्, अत्र पक्षेऽसतिप्रसृत्यादेस्तद्धेतुत्वात् प्रमाणता, तच्च प्रमाणं द्रव्यादिप्रमेयवशाच्चतुर्विध तद्यथा-द्रव्यविषयं प्रमाणं द्रव्यप्रमाणम्, एवं क्षेत्रकालभावप्रमाणेष्वि वाच्यम्।
म.(२५३)सेकिंदव्वपमाणे?, २ विहे पन्नत्ते, तंजहा-पएसनिप्फन्ने अविभागनिप्फन्ने ।से किंतं पएसनिप्फने?, २ परमाणुपोग्गले दुपएसिए जाव दसपएसिए संखिज्जपएसिए असंखिज्जपएसिए अनंतपएसिए, से तंपएसनिप्फने। सेकिंतं विभागनिप्फन्ने?, २ पंचविहे पन्नत्ते, तंजहा-माने उम्माने अवमाने गणिमे पडिमाणे।
से किंतं माने?, २ दुविहे पन्नत्ते, तंजहा-धन्नमानप्पमाणे अरसमानप्पमाणे अासे किं तं धन्नमाणपमाणे?, २ दो असईओ पसई दो पसईओ सेतिया चत्तारि सेइआओ कुलओ चत्तारि कुलया पत्थो चत्तारि पत्थया आढगं चत्तारिआढगाइ दोनो सट्ठि आढयाइं जहन्नए कुंभे असीइ आढयाई मज्झिमए कुंभे आढयसयं उक्कोसए कुंभे अट्ठ य आढयसइए वाहे, एएणं धनमानपमानेनं किं पओअणं?, एएणं धन्नमानपमानेनं मुत्तोलीमुखइदुरअलिंदओचारासंसियाणं धन्नाणं धनमानप्पमाणनिवित्तिलक्खणं भवइ, असे तं धनमानपमाणे । से किं तं रसमानप्पमाणे?, २ धन्नमानप्पमाणाओ चउभागविवड्डिए अभितरासिहाजुत्ते रसमानप्पमाणे विहिज्जइ, तंजहा-चउसद्विआ४ (चउपलपमाणा) बत्तीसिआ८ सोलसिआ १६ अट्ठभाइआ ३२ चउभाइआ६४ अद्धमाणी १२८ माणी २५६ दो चउसट्ठीआओ बत्तीसिआदो बत्तीसिआओ सोलसिआ दो सोलसिआओ अट्ठभाइआ दो अट्ठभाइआओ चउभाइया दो चउभाइयाओ अद्धमाणी दो अद्धमाणीओ माणी, एएणं रसमानपमाणेणं किं पओअणं?, २ एएणं रसमानेनं वारकघडककरककलसिअगागरिदइअकरोडिअकुंडिअसंसियाणं रसानं रसमानप्पमाणनिवित्तिलक्खणं भवइ, से तं रसमानप्पमाणे, से तं माने।
वृ. तत्र द्रव्यप्रमाणं द्विविध-प्रदेशनिष्पन्न विभागनिष्पन्नं च, तत्र प्रद्येशा-एकद्विव्याद्यनवस्तैनिष्पन्न प्रदेशनिष्पन्न, तत्रैकप्रदेशनिष्पन्नः परमाणुः, द्विप्रदेशनिवृत्तो द्विप्रदेशिकः, प्रदेशत्रयघटितस्त्रिप्रदेशिकः, एवं यावदनन्तैः, प्रदेशैः सम्पन्नोऽनन्तप्रदेशिकः, नन्विदं परमाण्वादिकमनन्तप्रदेशिकस्कन्धपर्यन्तं द्रव्यमेव, ततस्तस्य प्रमेयत्वात् प्रमाणता न युक्तेति चेत्, नैवं, प्रमेयस्यापि द्रव्यादेः प्रमाणतया रूढत्वात्, तथाहि-प्रस्थकादिप्रमाणेन मित्वा पुञ्जीकृतं धान्यादि द्रव्यमालोक्य लोके वक्तारो भवन्ति-प्रस्थकादिरयं पुञ्जीकृतस्तिष्ठतीति,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org