________________
२२७
अध्ययनं-३४,[नि.५३८]
(अध्ययनं-३४-"लेश्या" वृ. व्याख्यातं कर्मप्रकृतिनामकं त्रयस्त्रिंशमध्ययनं, सम्प्रति चतुस्त्रिंशमारभ्यते, अस्य चायमभिसम्बन्धः-अनन्तराध्ययने कर्मप्रकृतय उक्ताः, तत्स्थितिश्च लेश्यावशत इत्यतस्तदभिधानार्थमिदमारभ्यते, अस्य चैवमभिसम्बन्धागतस्योपक्रमादिद्वारप्ररूपणा प्राग्वत्सुकरैव यावन्नामनिष्पन्ननिक्षेपः, तत्र चास्य लेश्याऽध्ययनमिति नामातो लेश्याध्ययनशब्दयोनिक्षेपमाह नि. [५३८] लेसाणं निक्खेवो चउक्कओ दुविह होइ नायव्वो। नि. [५३९] जानगभवियसरीरा तव्वइरित्ता य सा पुणो दुविहा।
कम्मा नोकम्मे या नोकम्मे हुंति दुविहा उ॥ नि. [५४०] जीवाणमजीवाण य दुविहा जीवाण होइ नायव्वा।
भवमभवसिद्धिआणं दुविहाणवि होइ सत्तविहा ।। नि. [५४१] अजीवकम्मनो दव्वलेसा सा दसविहा उ नायव्वा।
चंदाण य सूराण य गहगणनक्खत्तताराणं ।। नि. [५४२] आभरणच्छायणादंसगाण मणिकागिणीण जा लेसा।
__ अजीवदव्वलेसा नायव्वा दसविहा एसा ॥ नि. [५४३] जा दव्वकम्मलेसा सा नियमा छव्विहा उ नायव्वा।
किण्हा नीला काऊ तेऊ पम्हा य सुक्का य॥ नि. [५४४] दुविहा उ भावलेसा विसुद्धलेसा तहेव अविसुद्धा।
दुविहा विसुद्धलेसा.उवसमखइआ कसायाणं॥ नि. [५४५] अविसुद्धभावलेसा सा दुविहा नियमसो उ नायव्वा।
. पिज्जंमि अदोसंमि अ अहिगारो कम्मलेसाए॥ नि. [५४६] नोकम्मदव्वलेसा पओगसा वीससा उ नायव्वा।
भावे उदओ भणिओ छण्हं लेसाण जीवेसु॥ नि. [५४७] अज्झयणे निक्खेवो चउक्कओ दुवुिह होइ नायव्वो। नि. [५४८] जाणगभवियसरीरं तव्वइरित्तं च पोत्थगाईसुं।
अज्झप्पस्साणयणं नायव्वं भावमज्झयणं ।। वृ.लेसाणमित्यादि गाथा एकादश, तत्र 'लेसाणं'ति सूत्रत्वाल्लेश्यायां, कोऽर्थः?-लेश्याशब्दस्य निक्षेपश्चतुर्विधो नामादि, 'दुविहो' इत्यादि प्राग्वद् यावत् 'सा पुणो दुविह'त्ति, 'सा' व्यतिरिक्तलेश्या पुनद्विविधा, द्वैविध्यमेवाह-कर्मणि नोकर्मणि च, तत्र कर्मण्यल्पवक्तव्यैवेति तामुपेक्ष्य नोकर्मविषयामाह-'नोकर्मणि' कर्माभावरूपे भवति द्विविधा 'तुः' अवधारणार्थ इति द्विधैव। कथमित्याह-'जीवानाम्' उपयोगलक्षणानाम् 'अजीवानां च' तद्विपरीतानाम्, उभयत्र लेश्यति प्रक्रमः, अत्र च नोकर्मत्वमुभयोरपि कर्माभावरूपत्वात्सम्बन्धिभेदाच्च द्विभेदत्वं, तत्रापि द्विविधा जीवानां भवति ज्ञातव्या, भवमभवसिद्धियाणं'ति मस्यालाक्षणिकत्वात् सिद्धिशब्दस्य च प्रत्येकमभिसम्बन्धाद् भविष्यतीति भवा-भाविनीत्यर्थः तादृशी सिद्धिर्येषां ते भवसिद्धिका-भव्यास्तेषाम् अभवसिद्धिकानां' तद्विपरीतानां द्विविदानामप्युक्त
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org