________________
आधनियुक्तिः मृत्लसूत्रं दिशागच्छामः? तंत्रवमामन्त्रितशिष्यगण आचार्यण तत्र आदरिका उदरभरणकचित्ताः क्षुभिताः आकुला भणन्ति-यदुत पढमंतिप्रथमांदिशंव्रजामः, यत्रप्रथमपासष्यांभज्यते. तंचियत्तितामवदिश अनुआगतत्तिल्ना' व्याख्यानार्थिन इच्छन्ति. यतस्त सूत्रग्रहणनिरंपक्षाः केवलमर्थग्रहणार्थिनः, ते चार्थग्रहणप्रपत्री द्वितीयायां पौरुष्या भवतीत्यतस्तामवच्छन्तीति॥ मू. (२५२) बिइयं सुत्तग्गाही उभयग्गाही अ तड्ययं ग्वत्तं ।
आयरिओ अचउत्थं सा उपमाण हवइ तत्थ।। वृ.द्वितीयांचदिशं सूत्रग्राहिणइच्छन्ति. यतः प्रथमपारुष्यामव स्वाध्यायो भवति.सचतेषा-मस्ति, 'उभयग्राहिणश्च' सूत्रार्थग्राहिणस्तृतीयं क्षेत्रमिच्छन्ति, आचार्यस्तु चतुर्थं क्षेत्रमिच्छन्ति. यतस्तत्र चतुथ्यांमपिपौरुष्यांप्रापूर्णकादेःप्रायोग्यंलभ्यतइति. सएवप्रमाणं आचार्यएवसर्वेषांप्रमाणंभवति नत्थे ति तत्र शिष्यगणमध्ये. किं पुनः कारणं आचायश्चितुर्थमव क्षेत्रमिच्छन्ति ?. अत आहमू. (२५३) माहुब्भवा उ बलिए दब्बलंदेहो न साहए नाए।
तो मज्झबला साहू दुट्टऽस्सनत्थ दिट्ठता।। वृ.प्रथमद्वितीययाःक्षत्रयोःप्रचुरभक्त पानकेभ्यःसकाशाद्रलवानभवति.बलिनश्चमाहोदभवोभवतिकामोदभवोभवतीत्यर्थः। आह-एवं तर्हि यत्रभिक्षानलभ्यत तत्रप्रयान्तु. उच्यते, दर्बलदेहः' कशशरीरोन साधयति-नाराधयति योगान व्यापारान यतस्ततो मध्यमबलाः साधव इष्यन्ते । दृष्टाश्वेन चात्र दृष्टान्तः, दुष्टाश्चा-गर्दभ उच्यते. स यथा प्रचुरभक्षणाद्दर्पिष्टः सन कुम्भकारारोपितभाण्डकानि भनक्ति दोत्सेकादुत्प्लुत्य. पुनस्तेनैव कुम्भकारण निरुद्धाहारः सन्नतिदुर्बलत्वात्प्रस्खलितःसन भनक्ति.स एव च गर्दभी मध्यमाहारक्रियया सम्यग भाण्डानि वहति, एवं साधवोऽपि संयमक्रियांमध्यमबला वहन्ति। मू. (२५४) पणपन्नगस्स हानी आरणं जेनतेन वा धरइ।
जइ तरुणा नीरोगा वच्चंति चउत्थगं ताहे॥ वृ. अथ तस्मिन गच्छे पञ्चपञ्चाशद्वर्षदीयाः त्रिंशद्वर्षाः चत्वारिंशद्वर्षा वा भवन्ति, ततो गम्यते चतुर्थं क्षत्रं यतस्तयेनकेनचिद्रियन्ते-यापयन्ति (प्यन्त)।तथायुदचतरुणा नीरोगाः' शक्ताभवन्तिततश्चतुर्थमेव क्षेत्रं व्रजन्ति। म. (२५५) अह पण जन्नाथेरा रोगविमुक्का य असहणो तरुणा।
ते अनुकूलं खेत्तं पसंति न यावि खग्गृड॥ वृ. अथ पुनज॑णां (जीवाः) स्थविरा भवन्ति रोगण च ज्वरादिना मुक्त मात्रास्तरुणाः, नाद्यापि येषां साम्यं भवतिशरीरस्य ततस्ताननुकूलं क्षेत्रप्रषयन्त्याचार्याः। नयाविग्वग्गुडे'त्ति खगगृडा' अलसानिर्द्धर्मप्रायास्तान्नप्रषयन्ति कियतापुनःकालनवृद्धादय आप्याय्यन्त?. उच्यते.पश्चमार्दिवसः, यत उक्तं वैद्यकमू. (२५६) एगपणअदमासं सट्टी सुणमनुयगाणहीण।
राइंदिएण उबलं पनगंता एक्क दो तिन्नि ॥ वृ. एकन गनिन्दिवन शुना बलं भवति, पश्चभिनिर्मनुजस्य बलं भवति. अर्द्धमासन बलीवदस्य. पष्टिभिर्दिनहस्तिनांबलंभवति.एवमेतद्यथासङ्ख्ययोजनीयम। पणगंतो एक्क दो तिन्नि' एवमसातस्मिनक्षेत्र पचकमकंधार्यत.अथ तथाऽपिबलं नगृह्णातिढीपचको धार्यते.त्रीनवापञ्चकानधार्यत.पुनरानीयत इति । एवं न आलोचितशिष्यगणा आचार्याः शय्यातग्मापृच्छय क्षेत्रान्तरं संक्रामन्ति। अथ नपृच्छन्ति ततो दोष
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org