________________
ओघनियुक्तिः मूलसूत्र
वृ. चोदकस्य वचनं चांदकवचनं, किं तदित्याह - आज्ञा आचार्याणां संबन्धिनी अपनीता- विनाशिता ततो यतः साधर्मिक कार्यप्रभूततया सुचिरेणावि न गच्छेत् न यायाद्विवक्षितं स्थानमिति । अत आचार्य आहमू. (१३०) तित्थगराणा चोयग ! दिट्टंतो भोइएण नरवइणा ।
४६
जत्तुग्गय भोइअदंडिए अ घरदार पुव्वकए ॥
[भा. ४३]
वृ. तीर्थकराणामियमाज्ञाहंचोदक! - यदुतग्लानप्रतिजागरणकर्त्तव्यं, "जोगिलाण” मित्यादि-वचनात. अत्रदृष्टान्तो ग्रामभागिकनरपतिसंबन्धी । जहा कोड राया जत्ताए उज्जओ, तेनय आनत्तं, अमुकगामे पयाणयं देसामित्ति तत्थावासे करेहित्ति, ताह गतो गाहा, जस्सवि भोइअस्स सो गामो तेनवि कहिअं, ममवि करेह घरंति. ताहे गामेल्लया चिंतंतिराया एगदिवस एहिति, ता किंरन्नो सचित्रकर्मोज्ज्वल-सुन्दरगृहेण ?. एवं तेहि रत्नो कायमाणं कयं भोइअस्स उरम्मं चाउस्सालं निम्मविअं । राया आग तो पेच्छति कयवंदणमालादिशोभि भाइयहिं चाउरसालं. तताहितो पहावितो. ततो तेहिं भणिअं भगवंत ! एस तुम्हमावासी. इमो तुज्झति वा कस्स एसी ? भोइयस्स. ततो रन्ना रुट्टण भांड्यस्स गामो हडा गामांवि दंडिओ । एत्थवि जहा भोड़ओ तहा आयरिआ, जहा नरवई तहा तित्थयरो, जहा कुटुंबी तहा साहू । अमुमेवार्थमाह- दृष्टान्तो ग्राम्भोगिकनरपतिना यात्रोद्भहदारुणा (त्रोद्भतेभोजिकदण्डिकेच तृणनदारुणाच) पूर्वकृतेन - पूर्वचिन्तितेन यत्कृतं गृहमिति । मू. (१३१)
रन्नो तणघरकरणं सचित्तकम्मं तु गामसामिस्स । दोण्हंपि दंडकरणं विवरीयऽनेनुवणओ उ ॥
[भा. ४४]
वृ. राज्ञस्तृणगृहं कृतं सचित्रकर्म च ग्रामस्वामिनः, 'द्वयोरपि ' ग्रामेयग्रामस्वामिनोर्दण्डकरणं-दण्डः कृतः । एवं तीर्थकराज्ञातिक्रमेद्वयोरप्याचार्यसाध्वोः संसारदण्डइति । 'विवरीयऽन्नेणुवणओ' त्तिउक्ताद्योऽन्यः सविपरीतेनान्येनाख्यानकेनोपनयः कर्त्तव्यः । अन्नेहिंगामेल्लएहिं चिंतिअं - एअंभोडयस्स सुंदरतरं कयल्लयं घरं, एयं चैव नरवइस्स हाइ, गए नरवईमि भोइयस्स चेव होहित्ति, भोइयस्सवि तणकुडी कया, राया पत्तो दिवं भति कह भोगदिवसेण भवणं कयं ?, ते भांति अम्हेहिं एयं कयं, एयं दलियं भोइयस्स आनीयं, तेन तुज्झ घरंकयं, भोइयस्सवितणकुडी कया, ताहेरन्ना तुट्टेण सोगामो अकरदाओ कओ, भोइओऽवि संपूइओ, अन्न असे गामो दिन्नो । एवं तित्थयराणमाणं करतेण कया चेव आयरिआणं । अथ प्रथमापनयोपदर्शनायहमृ. (१३२) जनवडणी आणं अडक्कमंता पमायदोसेणं ।
मू. (१३३)
पावंति बंधवहरोहछिज्जमरणावसाणाई ॥ तह जिनवराण आणं अइक्कमंता पमायदोसणं । पावति दुग्गड़पहे विनिवायसहस्सकोडीओ ॥
[भा. ४६ ]
वृ. यथा नरपतेराज्ञामतिक्रामन्तः प्रमाददोषेण- अज्ञानदोषेण प्रान्पुवन्ति बन्धी निगडादिभिः वधःकशादिताडनं रोधोगमनस्य व्याघातः छेदी हस्तादे: मरणावसानानि दुःखानि प्रान्पुवन्ति यथा तथा जिनवराणामाज्ञामतिक्रामन्तः प्रमादः - अज्ञानं स एव दोषस्तेन प्रान्पुवन्ति विनिपातानां दुःखानां सहस्रकोटीः । इदानीं द्वितीयोपनयोपदर्शनायाह
मू. (१३४)
तित्थगरवयणकरणे आयरिआणं कथं पए होइ ।
कुज्जा गिलाणगस्स उ पढमालिअ जाव बहिगमनं ।
Jain Education International
[भा. ४५ ]
[ भा. ४७ ]
वृ. तीर्थकरसंबन्धिवचनकरणे- वचनानुष्ठाने आचार्याणां कृतं पए' त्ति 'प्रागेव' पूर्वमेव कृतं भवति ।
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org