________________
मृलं.१३
वृ. एकान्तेन निषेधः योगेषु' गमनादिव्यापारषु ‘नदेशितः नापदिष्टः विधिर्वा' अनुज्ञा वा क्वचित्स्वाध्यायादानदर्शिता. किन्तु दलिअं' द्रव्यं वस्तुवा प्राप्य' विज्ञायनिपधोभवत.तस्यैववा विधि-भवत' अनुष्ठानं भवेदिति । अयमत्र भावः कस्यचित्साधोराचार्यादिप्रयोजनादिना सचित्तऽपि पथि व्रजतो गमनमनुज्ञायते.कारणिकत्वात.नाकारणिकस्य. दृष्टान्तमाह-'जहारोगे'त्तियथारोगे'ज्वरादौपरिपाचनभोजनांद: प्रतिषेधःक्रियत.जीर्णज्वरतुतस्यैवविधिरित्यतःसाधूच्यतेवस्त्वन्तरमाश्रित्यविधिःप्रतिषेधोवाविधीयते। अथवाऽन्यथा व्याख्यायते-इहोक्तं - अखिलाः पदार्था आत्मनःसंसार हेतवा मोक्षहेतवश्च ततथन केवलं तएवयान्यपिसम्यग्दर्शन-ज्ञानचारित्राणितान्यपिसंसारमोक्षयोःकारणानीति,तथाचाह-एगंतननिसेहो०' एकान्तेन निषेधः सम्यग्दर्शनादिदानेषु तत्प्रख्यापक-शास्त्रोपदेशेषु नदर्शितो विधिर्वा नदर्शित इतिसंटङ्कः. किन्तु दलिकं प्राप्य' पात्र विशेष प्राप्य कदा चिदीयते कदाचिन्न, एतदक्तं भवति-प्रशमादिगुणान्विताय दीयमानानिमाक्षाय. विपर्यय भवाय. तदाशातनात. यथा ज्वरादी तरुण सत्यपथ्यं पश्चात्तुपथ्यमपितंदव।
अथकमेव वस्त्वामेव्यमानं वन्धाय माक्षाय च कथं भवति?. तदाहमू. (९४) जंमि निसेविनंत अइआरो होज्ज कस्सइ कयाइ।
तेनव य तस्स पुनो कयाइ सोही हवेज्जाहि॥ वृ.यस्मिन' वस्तुनिक्रोधादौ निषव्यमाणे अतिचारः' स्खलनाभवति कस्यचित्' साधोः कदाचित' कस्याश्चिदवस्थायां तेनैव' क्रोधादिना तस्यैव पुनः कदाचिच्छुद्धिरपि भवेत्. चण्डरुद्रसाधोरिव, तेन हि रुषा स्वशिष्योदण्डकेनताडितः, तंचरुधिराद्रं दृष्ट्रापश्चात्तापवान् संवृत्तःचिन्तयतिच-धिग्मांयस्यैवंविधः क्रोधः इति विशुद्धपरिणामस्यापूर्वं करणं क्षपकश्रेणिः केवलोदयः संवृत्त इति । बाह्य व्यापारमङ्गीकृत्य विसदृशतोक्ता, अथ वाह्योऽपि व्यापारो यथा बन्धहेतुर्न स्यात्तथाऽऽहमू. (९५) अनुमित्ताऽवि न कस्सई बंधा परवत्थुपच्चओ भणिओ।
तहवि अजयंति जइणो परिणामविसोहिमिच्छंता॥ वृ. 'अणुमात्राऽपि' स्वल्पोऽपि बन्धो न कस्यचित् ‘परवस्तुप्रत्ययाद्' बाह्यवस्तुनिमित्तात्सकाशाद् 'भणितः' उक्तः, किन्त्वात्मपरिणामादेवेत्यभिप्रायः। आह-यद्येवं न तर्हि पृथिव्यादियतना कार्या, उच्यते, यद्यपि बाह्यवस्तुनिमित्तो बन्धो न भवति तथाऽपि यत्नं विदधति पृथिव्यादौ मुनयः परिणामविशुद्धि 'इच्छन्तः' अभिलषन्तः एतदक्तं भवति-यदि पथिव्यादिकाययतना न विधीयते ततो नैवेयं स्यात. यस्त हिंसायांवतततस्यपरिणांमएवनशुद्धः इत्याहमू. (९६) जा पुन हिंयाययणेसु वट्टई तस्य ननु परीणामो।
दुट्टो न यतं लिंग होइ विसद्धस्य जोगस्य। वृ. यस्तु पुनः 'हिंसायतनेषु व्यापत्तिधामसु वर्त्तत तस्य ननु परिणामा दुष्ट एव भवति न च तद्धिंसास्थानवतित्वं लिङ्गं चिरं भवति विशुद्योगस्य' मनोवाक्कायरूपस्य॥ मू. (९७) तम्हा सया विसुद्धं परिणाम इच्छया सुविहिएणं।
हिंसाययणा सव्वे परिहरियव्वा पयत्तेणं ।। वृ.तस्मात सदा' अजस्त्रं विशुद्धं परिणाममिच्छता सुविहितन विं कर्त्तव्यं? -हिंसायतनानि सर्वाणि वर्जनीयानि प्रयत्नतः। तथा च
मू. (९८) वजमित्ति परिणआ संपत्तीए विमच्चई वरा।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org