Agam Suttani Satikam Part 26 Oghniryukti Pindniryukti

SR No.: 003330
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Publication Year: 2000
Total Pages: 436
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, agam_oghniryukti, & agam_pindniryukti
File Size: 23 MB

Page 37

३४
आघनियुक्तिः मूलसूत्र
Ts, सोऽवि यदि अक्तो निपच्चवाओं अतदभावे अनक्कंतण निपच्चवाएणय, तद्भावे अचित्तानंतण थिरण गम्मति, तत्थवितन अक्कतण निपच्चवाएणय, तदभाव अनक्कंतनिपच्चवाएणं, तदभावे अचित्ताणतणं अथिरेण
अ अक्तनिपच्चवाओ य यदि हांति, तदभावे अणक्कंतनिप्पच्चवाएणं, तदभावे मीसेणं, एवमेव भंगा जाणिव्वा जहा अचित्ते, तदभावे सचित्तेणं गम्मइ, तत्थवि एसेव गम्मइ । अथ गाथाऽक्षरघटना-त्रिविधो वनस्पतिः- सचित्तः अचित्तः मिश्रश्रेति, तत्रैकैको द्विधा - परीतोऽनन्तथ तत्र परीतः पृथक्शरीराणामेकद्वित्रिअसख्येयानां जीवानामाश्रयः, अनन्तस्तु अनन्तानामेकैकं शरीरं स एकैकः स्थिरोऽस्थिरथ, स्थिरो दृढसंहननः, इतरस्त्वस्थिरः । अत्र चसंयोगाः कर्त्तव्याः, ते चाधस्ताद्य थोक्तस्तथैव दृश्याः, तेचाक्रान्तनिष्प्रत्यपायआक्रान्तसप्रत्यपायअनाक्रान्तनिष्प्रत्यपायअनाक्रान्तस- प्रत्यपायरूपाः । ननु चकस्मादचित्तवनस्पतियतनोच्यते ?, तथाहि-संचेतनविषया यतनेति न्यायः, उच्यते, तत्राप्यस्ति कारणं. यद्यपि अचित्तस्तथाऽपि कदाचित्केषाचिद्वनस्पतीनामविनष्टा योनिः स्याद गुड़चीमुभादीनां तथाहि गुडूची शुष्काऽपि सती जलसे कात्तादात्म्यं भजन्ती दृश्यते एवं कटुक मुद्भादिरपि अतो योनिरक्षणार्थमचेतनयतनाऽपि न्यायवत्येवेति । अथवाऽचित्तवनस्पतियतनया दयालुतामाह, अचेतनस्यैते भेदा न भवन्ति, किन्तु सचित्तमिश्रयोरेव योजनीयाः । उक्तं वनस्पति द्वारम् अधुना त्रसद्वारमाहमू. (८०) तिविहा बेइंदिया खलु थिरसंघयणेयरा पुणो दुविहा । अक्कताई य गमो जाव उ पंचिंदिआ नेआ ।।
·
-
वृ. ‘त्रिविधाः’ त्रिप्रकारा द्वीन्द्रियाः- सचित्तादिभेदात्, सचित्ताः सकलजीवप्रदेशवन्तः, अचित्तास्तु विपर्ययात्,मिश्रास्त्वेतएवकरम्बीभूताः, पुनरेकैको द्विविधः, तथाहि - सचित्तो थिरसंघयणो अथिर-संघयणो अ, एवं अचित्तो मिस्सोवि, जो सो स्थिरसंघयणो तत्थ चउभंगी- अक्कंतोऽनक्कंतो सपच्चवाओ इयरो य, एवं अन्नेऽवि 'अक्कं तादीय'त्ति आक्रान्तादिर्गमको भङ्ग इति, अनेन चतुर्भङ्गिका सूचि-ता । एवमयं क्रमस्त्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियपञ्चेन्द्रियाणां सचित्ताचित्तमिश्रादिर्योजनीय इति ।। एवं तावत्सजातीययतनोक्ता, इदानीं विजातीयेन सहाहमू. (८१)
मू. (८२)
पुढविदएय पुढविए उदए पुढवितस वालकंटा या । पुढविवणस्सइका ते चेव उ पुढविए कमणं ॥ पुढवितसे तसरहिए निरंतरतसेस पुढविए चेव । आउवणस्सकाए वनेन नियमा वनं उदए । तेऊवाउविहूणा एवं सेसावि सव्वसंजोगा । नच्चा विराधनदुगं वज्र्ज्जतो जयसु उवउत्तो ॥
मू. (८३)
वृ. पृथिव्युदकयाः युगपद्ममनतया प्राप्तयोः सताः कर्तरेण यातव्यमित्याह - पृथिव्या, उदके त्रसादिसद्भावात्, चशब्दाद्वनस्पतिश्र, पृथिवीं त्यक्त्वैव । अथ पृथिवीवनस्पतिकाययोः सतोः किं कर्त्तव्यमित्याहपृथिव्यैवगन्तव्यं, वनस्पतौ तद्दोषसंभवात्। पृथिवीत्रसयोः केनगन्तव्यं ? - त्रसरहित-मार्गेण, एतदुक्तं भवतिविरलत्रसेषु तन्मध्येन, निरन्तरषु तु पृथिव्या, अप्कायवनस्पतिकाययोः सतोः केन यातव्यमित्याह-वनेन वनस्पतिकायेन, उदकेनियमाद्रनस्पतिसद्भावात्॥ तेजस्कायवायुकायाभ्यां रहिता एवं शेषा अपिसर्वसंयोगाः अन्येऽपि ये नोक्तस्तेऽनुगन्तव्याः भङ्गकाः, सर्वथा विराधनाद्वयं ज्ञात्वा - आत्मविराधना संयमविराधना च. एतद्व्यमपि वर्जयन उपयुक्तो - यतस्व - यतनां कुविंति । इदानीं यदुक्तं एवं संसावि सव्वसंजोगा' इति