Page Text
________________
मूलं- ६६
२५७
वृ. सचित्ते इति षष्ठीसप्तम्योरर्थं प्रत्यभेदात् सचित्तस्य मनुष्यस्य प्रयोजनं पथि पुष्टे 'उपदेशः ' कथनं, तता भिक्षादानम्, आदिशब्दार्द्धसत्यादिदानं चोपयोगः, शिरसोऽस्थि, तद्धि लिङ्गे व्याधिविशेषापनोदाय घर्षित्वा दीयते, यद्वा कदाचित्कचित्परिरुष्टो राजादिः साधूनां विनाशाया कृतोधमो भवेत, ततस्ये साधवः शिरोऽस्तिकमादाय कापालिकवेषेण नंष्ट्रा देशान्तरं व्रजितुमिच्छन्तीत्ति तेन प्रयोजनं, तता मिश्रस्य, मनुस्यस्योपयोगः, 'अट्टिसरक्खि 'त्ति 'अस्थिमिः' आभरणकल्पैः भूषितस्य सरजस्कस्य सरक्षाकस्य वा भस्मावगुण्ठितवपुप्कस्येत्पर्थः, कापालिकस्य पार्श्वे यत्पथि विषये प्रच्छनम् ॥
मू. (६७)
खमगाइ कालकज्जाइएस पुच्छिज्ज देवयं कचि । पंथे सुभासु वा पुच्छेज्जह दिव्व उवओगो ॥
वृ. क्षपकादिः, आदिशब्दादनाऽऽचार्यादिपरिग्रहः, क्षपकस्य हि तपोविशेषाकृष्टत्वेन प्रायः समासन्ना एव देवता भवन्ति तत इह साक्षात्क्षपकग्रहणं कृतं, 'कालकार्यम्' मरणरूपं प्रयोजनं, तदादिकेषु प्रयोजनेपस्थितेषु काश्चिद्देवतां पृच्छेत्, तथा पथिविषयेषु 'शुभाशुभे' सापायत्वे निरपायत्वे वा देवतां काञ्चन पृच्छेत्, एष‘दिव्यउपयोगः’देवताविषयउपयोगः।। तदेवंसचित्तादिभेदभिन्नस्त्रिप्रकारोऽपि द्रव्यापिण्डः प्रत्येकं पृथिवीकायादिभेदान्नविध उक्तः, , सम्पत्येतेषामेव नवानां पृथिवीकायादीनां द्वयादिमिश्रणतो मित्रं द्रव्यपिण्डम्मू. (६८) अह मीसओ य पिंडो एएसिं चिय नवह पिंडाणं ।
दुगसंजोगाईओ नायव्वो जाव चरमोत्ति ॥
वृ. अथेत्यानन्तर्यद्योतेने, केवलपृथिवीकायादिपिण्डभिधानानन्तरंमिश्रकपिण्डोव्याख्यायते इतिद्योतयति, 'मिश्रकः' सजार्तायविजातीयद्रव्यमिश्रणात्मकः पिण्डः एतेषामेव नवानां पिण्डानां द्वयादिसंयोगात्मको ज्ञातव्यः, तद्यथा- पृथिवीकायोऽप्कायश्चेति द्विकसंयोगे प्रथमो भङ्गः, पृथिवीकायस्तेमजकास्य इति द्वितीयः, एवं द्विकसंयोगे षट्त्रिशद्भङ्गाभावनीयाः, तता त्रिकसंयोगे पृथिवीकायोऽप्कायस्तेजकास्य इति प्रथमो भङ्ग पृथिवीकायोऽप्कायो वायुकाय इति द्वितीयः एवं त्रिकसंयोगे चतुरशीतिर्भङ्गाः, तथा चतुष्कसंयोगे पृथिवीकायोऽप्कायस्तेजस्कायो बायुकायइतिप्रथमोभङ्गः, पृषिवीकायोऽप्कायस्तेजस्कायो वनस्पतिकाय इति द्वितीयः, एवं चतुष्कसंयोगे षड्विंशं शतं भङ्गानां भावनीयं, पञ्चकसंयोगेऽपि षड्विशं शतं षङ्कसंचोगे चतुरशीतिः सप्तकसंयोगे षट्त्रिंशत्, अष्टकसंयोगे नव, नवकसंयोगे एकः, सर्वसङ्ख्यया भङ्गानां पञ्च शतानि यधिकानि, एतेषां च भङ्गानामानयनार्थमियं करणगाथा -
उभयमुहं रासिदुगं हिट्टिल्लानंतरेण भय पढमं । लदह रासिविभत्ते तस्सुवरि गुणित्तु संजोगा ।।
अस्याक्षरगमनिका-इहनवानां पदानां द्व्यादिसंयोगभङ्गा आनेतुमभिप्रेतास्ततस्तावत्प्रमाणौ द्वौ राशी उभयमुखास्थाप्यते, स्थापनाचेयं १२३४५६७८९/९८७६५४३२१ अत्रैकस्योपरिनवकः, ततपूर्यन्तवर्त्तिन एककस्यानन्तरेण द्विकलक्षणेनोपरितनराशा प्रथमङ्कं नवकरूपं भजेत्-तस्य भागहारं कुर्यात्, ततो लब्धाः सार्द्राश्रित्वारः, तेन च सार्द्धचतुष्केणाधोराशिनोपरितेन प्रथमेऽङ्के विभक्ते लब्धेन तस्य द्विकलक्षणस्याङ्कस्योपरितनमङ्कमष्टकलक्षणं गुणयेत्-ताऽयेत्, जाता षट्त्रिंशत् इत्थं च गुणयित्वा 'संयोगा- ' संयोगभङ्गावाच्या:, यथादिकसंयोगेभङ्गा षट्त्रिंशदिति, ततो भूयोऽपित्रिकसंयोगभङ्कानयनाय प्रथमादरहिता करणगाथा व्यापार्यते, अधस्तने राशौ स्थितेन द्विकादनन्तरेण त्रिकेणोपरितनराशिव्यवस्थितं त्रिकोपरितनसप्तक॑रूपाङ्कापेक्षया आद्यं षट्त्रिंशद्धपमङ्कं भजेत्, ततो लब्धा द्वाद्शतैश्राधोरशिनोपरितेनेऽङ्के, विभक्ते लब्धैस्त्रिकलक्षणस्याङ्कस्योपरितनं सप्तकलक्षणमङ्कं गुणयेत्, गुणिते च सति जाताश्चतुरशीतिः 26117
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003330 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 26 Oghniryukti Pindniryukti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 436 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, agam_oghniryukti, & agam_pindniryukti |
| File Size | 23 MB |