Page Text
________________
૨૪૨
ओघनियुक्तिः मूलसूत्रं
वृ. कालानां चतुष्कं कालचतुष्कं तत्रैकः प्रादोषिकः द्वितीयोऽर्द्धरात्रिकः तृतीयो वैरात्रिकः चतुर्थः प्राभातकः काल इति एतस्मिन् कालचतुष्के नानात्वं पयदर्श्यते, तत्र प्रादोषिककालं सर्व एव समकं स्वाध्यायं प्रस्थापयन्ति, शेषेषु तु त्रिषु कालेषु समकं एककालं स्वाध्यायं प्रस्थापयन्ति विषमं वा न युगपद्धा स्वाध्यायं प्रस्थापयन्तीति । इदानीं चतुर्णामपि कालादीनां कनकपतने सति यथा व्याघातो भवति तथा प्रदर्शयन्नाहमू. (९९६) इंदियमा उत्ताणं हति कणगा उ सत्त उक्कोसं । • वासासु य तिन्नि दिसा उउबुद्धे तारगा तिन्नि ।।
वृ. इन्द्रियैः- श्रवणादिभिरुपयुक्तानां 'घ्नन्ति' व्याघातं कुर्वन्ति कालस्य कनका उत्कृष्टेन सप्त एतच्च वक्ष्यति, 'वासासु य तिन्नि दिस' त्ति 'वर्षासु' वर्षाकाले प्राभातिके काले गृह्यमाणे तिसृषु दिक्षु यद्यालोकः शुद्ध्यति चक्षुषो न कुड्यादिभिरन्तरितस्ततो गृह्यत एव कालः, अन्यथा व्याघात इति एतद्विशेषविषयं दृष्टव्यं शेषेषु त्रिष्वाद्येषु कालेषु चतसृष्वपि दिक्षु चक्षुष आलोको यदि शुद्ध्यति ततो गृह्यते वर्षाकाले नान्यथा, एतच्च प्रकटीकरिष्यति । 'उउबद्धे तारगातिन्नि त्ति ऋतुबुद्धे - शीतोष्णकालयोराद्येषु त्रिषु कालेषु यदि मेघच्छन्नेऽपि तारकात्रयं दृश्यते ततः शुद्ध्यति कालग्रहणं, यदि पुनस्तिस्रोऽपि न दृश्यन्ते ततो न ग्राह्यः प्राभातिकस्तु कालः ऋतुनुद्धे मेघैरदृश्यमानायामप्येकस्यामपि तारकायां गृह्यते कालः, वर्षाकाले त्वेकस्यामपि तारकायामदृश्यमानायां चत्वारोऽपि काला गृह्यन्ते । इदानीमेनामेव गाथां भाष्यकृद्ध्या-ख्यानयति
मू. (९९७)
harat iति कालं तिपंचसत्तेव घिसिसिरवासे ।
• उक्का उ सरेहावगा रेहारहितो भवे कणतो ॥
[भा. ३१०]
वृ. कनकाः घ्नन्ति कालं त्रयः पञ्च सप्त यथासङ्ख्येन ‘घिसिसिरवासे' ग्रीष्मकाले त्रयः कनकाः कालं व्याघ्नन्ति शिशिरकाले पञ्च घ्नन्ति कालं वर्षाकाले सप्त घ्नन्ति कालम् । इदानीमुल्काकनकयोलरक्षणं प्रतिपादयन्नाह-उल्का सरेखा भवति, एतदुक्तं भवति - निपततो ज्योतिष्पिण्डस्य रेखायुक्तस्य उल्केत्याख्या, स एव च रेखारहितो ज्योतिष्पिण्डः कनकोऽभिधीयते ।
मू. (९९८)
सव्वेवि पढमजामे दोन्नि उ वसभा उ आइमा जामा ।
तइओ होइ गुरूणं चउत्थओ होइ सव्वेसिं ॥
वृ. तस्मिंश्र प्रादोषिक काले गृहीते सति सर्व एव साधवः प्रथमयामं यावत्स्वाध्याय' कुर्वन्ति, द्वौ त्वाद्यौ यामौ वृषभाणां भवतो गीतार्थानां ते हि सूत्रार्थं चिन्तयंतस्तावत्तिष्ठन्ति यावत्प्रहरद्वयमतिक्रान्तं भवति.. तृतीया च पौरुष्यवतरति, ततस्ते चैव कालं गृह्णान्ति अड्ढरत्तियं, उवज्झायाणं संदिसावेत्ता ततो कालं घेत्तूर्ण आयरियं उट्टवेंति, वंदनयं दाऊण भणति - सुद्धो कालो, आयरिया भणति-तहत्ति, पच्छा ते वसमा सुयंति, आयरिओवि बितियं उट्टावेत्ता कालं पडियरावेड, ताहे एगचित्तो सुत्तत्थं चिंतेड़ जाव वेरत्तियस्स कालस्स बहुदेसकालो, ताहे तज्ञ्यपहरे अतिक्कते सो कालपडिलेहगो आयरियस्स पडिसंदेसावेत्ता वेरत्तियं कालं गेves, आयरिओवि कालस्स पडिक्कमित्ता सोवति, ताहे जे सोइयल्लया साहू आसी ते उद्देऊण वरत्तियं सज्झायं करेंति जाव पाभाइयकालगहणवेला जाया, ततो एगो साहू उवज्झायस्स वा अन्नस्स वा संदिसावेत्ता पाभाइयं. कालं गण्हइ, जए नवण्हं कालगहणाणं वेला पहुच्चति सञ्झाए आरतो चेव पुणो ता साहु सव्वे उड्वेंति, किह पुन नव काला पडिलेहिज्जंति, पढमो उवडिओ कालग्गाहो तस्स तिनि वारा कालो उवहअसो एक्कमि मंडलए, तओ पुणो बितिओ उट्टेइ सो बितिए मंडलए तिनि वारा लेड, लिंतस्स दिन सुज्झति ततो तइओ साहू उडेइ, सोवि ततिए मंडलए तिन्नि वारा लेइ, लिंतस्स जदि न सुज्झति
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
| SR No. | 003330 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 26 Oghniryukti Pindniryukti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 436 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, agam_oghniryukti, & agam_pindniryukti |
| File Size | 23 MB |