________________
मूलं - ९८३
२०९
वृ. प्रियः इष्टो धर्मोऽस्येति प्रियधर्मा तथा दृढः - स्थिरो निलो धर्मो यस्य स तथा 'संविग्गो' मोक्षसुखाभिलाषी, 'अवद्यभीरुः ' पापभीरुः खेदज्ञः ' गीतार्थः तथा 'अभीरुः' सत्त्वसंपन्नः एवंविधः 'कालं' कालग्रहवेला प्रत्युपेक्षते साधुः एवंविधः कालवेलायाः प्रतिजागरणं करोति । इदानीं दण्डधारिणि घोषयित्वा निर्गते पुनश्च स द्वितीयः कालग्राही कालसंदिशनार्थं गुरोः समीपं प्रविशति कथम ?आउत्तपुव्वभणिए अनपुच्छा खलियपडिय वाघाते । घोसंतमूढसंकियइंदियविसएवि अमणुन्ने |
मू. (९८४)
वृ. स च प्रविशन् ‘आयुक्तः' उपयुक्तः सन् प्रविशति, एतस्मिथ प्रवेशने पूर्वोक्तमेव द्रष्टव्यं यतो निर्गच्छतो यो विधिः प्रतिशतोऽपि स एव विधिरित्यत आह- पूर्वभणितमेतत. अथ त्वनापृच्छयैव गुरुं कालं गृह्णाति ततश्रानापृच्छय गृहीतस्य कालस्य एतदुक्तं भवति गृहीतोऽप्यसां न भवति, तथा स्खलितस्य सतः कालव्याघातः पतितस्य व्याघातः कालस्य एवं संजाते सति कालो न गृह्यते तथा प्रविष्टस्य गुरुवन्दनकाले केनचित्सह जल्पतः कालो व्याहन्यते, तथा मृढो यदि भवति आवतन विधिविपर्यासेन ददाति तथाऽपि व्याहन्यते कालः, तथा शङ्कया न जानाति किमावर्त्ता दत्ता न वेत्यस्यामवस्थायां व्याहन्यते कालः, इन्द्रियविषयाश्च यद्यमनोज्ञा भवन्ति तथाऽपि कालो व्याहन्यते, छिन्धि भिन्धीत्येवंविधान् शब्दान् शृणोति, गन्धोऽनिष्टो यदि भवति यत्र गन्धस्तत्र रसोऽपि विकरालं रूपं पश्यति, स्पर्शेन लेष्ट्रभिधातोऽकस्माद्भवति, एवंविधे सत्यामपि वेलायां न गृह्णाति कालं । प्रविष्टश्रासौ किं करोतीत्यत आहमू. (९८५) निसीहिया नमोक्कारे काउस्सग्गे य पंचमंगलए ।
पुव्वाउत्ता सव्वे पट्टवणचउक्कनाणत्तं ॥
वृ. प्रविशंव गुरुसमीपे कालसन्दिशनार्थं यदि निषेधिकां न करोति ततः कालो व्याहन्यते, नमस्कारं करोति नमो खमासमणाणं, अथैवं न भणति ततः कालव्याघातो भवति, प्राप्तश्रेर्यापथिकाप्रत्ययं ‘कायोत्सर्गम्' अष्टोच्छ्वासं करोति, नमस्कारं च चिन्यतति, ईरियावहियं च अवस्सं पडिक्कमतिजइ दूराओ
दि आसनओ वा आगतो, पुनरसौ नमस्कारेणोत्सारयति - पञ्चमङ्गलकेनेत्यर्थः, पुनश्च संदिशापयित्वा कालग्रहणार्थं निर्गच्छति, निर्गच्छंत्र जदि आवस्सियं न करेड़ खलत पडति वा जीवो वा अंतरे हवेज्जा एवमादीहिं उवहम्मइ । इदानीं कालग्रहणवेलायां किं कर्त्तव्यं साधुभिः ? इत्याह- 'पुव्वाउत्ता' पूर्वमेव दण्डधारिघोषणानन्तरमुपयुक्ताः सर्वे गर्जितादौ भवन्ति उपयुक्त ाथ सन्तः कालग्रहोत्तरकालं सर्वे स्वाध्यायप्रस्थापनं कुर्वन्ति । 'चउक्कनाणत्तं' ति कालचतुष्कस्य यथा नानात्वं भवति तथा वक्ष्यामः, चतुष्कं एकः प्रादोषिकः अपरोऽर्द्धरात्रिकः अपरो वैरात्रिकः अपरः प्राभातिकः, एतच्च भाष्यकारो वक्ष्यति । मू. (९८६) थोवावसेसियाए सञ्झाए ठाइ उत्तराहुत्तो । चउवसगदुमपुप्फिंयपुव्वग एक्केक्यदिसाए ॥
काल
वृ. स्तोकावशेषायां सन्ध्यायां पुणो कालमंडलयं पमज्जित्ता निषीधिकां कृत्वा कालमण्डलके प्रविशति, ततश्रोत्तराभिमुखः कायोत्सर्ग करोति, तस्मिंश्च पञ्चनमस्कारमष्टोच्छ्वासं चिन्तयति, पुनश्र नमस्कारेणोत्सार्य मृक एव चतुर्विंशतिस्वतं लोगस्सुज्जोयकरं पठति मुखमध्ये, तथा 'दुमपप्फियपुव्वगं' ति द्रुमपुष्पिकाधम्मो मंगलं पुब्वति श्रामण्यपूर्वकं 'कहं नु कुज्जा सामन्नमित्यर्थः, एतच्च एकैकस्यां दिशि चतुर्विंशतिस्तवादि सामन्नपुव्वगपज्जंतं कढइ. दंडधारीवि दंडधारीवि उत्तराभिमुहस्स संटियस्स वामपासे पुव्वदिसाहुत्तो अग्गओ तेरिच्छं दंडगं धरेइ उद्घट्टियओ, पुणो तस्स पुव्वाईसु दिसासु चलंत्तस्य दंडधारीवि
26 | 14
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org