________________
मूलं-९७२
कालेण चिंतिउंन सक्कंति। मू. (९७३) जो हाज्ज उ असमत्था बालो वड्डो गिलाणपरितंतो।
सो आवस्सगजुत्तो अच्छेज्जा निज्जरापेही॥ वृ. यस्तु साधुरनागतकायोत्सर्गकरणेऽसमर्थो भवेद्वलो वृद्धो रोगात्तों ज्वरादिना स आवश्यकयुक्त स्तस्यामेव प्रतिक्रमणभूमी उपविष्टः कायोत्सर्ग करोति, एवं निर्जरापेक्षी तिष्ठेत् । मू. (९७४) आवासगं तु काउंजिनोवदिटुं गुरुवएसेणं।
तिन्निथुई पडिलेहा कालस्स विही इमो तत्थ ॥ वृ. एवमनेन क्रमेणावश्यकं कृत्वा' परिसमाप्य जिनोपदिष्टं गुरूपदेशेन पुनश्रज्ञच स्तुतित्रयं पठन्ति स्वरेण प्रवर्द्धमानमक्षा, प्रथमा श्लोकेन स्तुतिद्धितीया बृहच्छन्दोजात्या बृहत्तरा तृतीया बृहत्तमा एवं प्रवर्द्धमानाः स्तुतीः पठन्ति मङ्गलार्थमिति ततः कालस्य प्रत्युपेक्षणार्थं निर्गच्छन्ति. किं कालस्य ग्रहणवेला वर्त्तते न वा ? इति. तत्र च-कालवेलानिरूपणे एष विधिरिति वक्ष्यमाणः । मू. (९७५) दुविहो य होड़ को वाघातिम एयरो य नायव्वो।
वाघाओ घंघसालाएँ घट्टणं सडकहण वा॥ ७.द्विविधो भवति कालो-व्याघातकाल इतरश्च-अव्याघातकालः, तत्र व्याघातकालं प्रतिपादयन्नाहव्याघातः 'घड्यशालायाम' अनाथमण्डपे दीर्घ घट्टना' परस्परेण वैदेशिकैर्वा स्रम्भैर्वा सह निर्गच्छतः प्रविशतो वा तादृशो व्याघातकालः, तथा श्राद्धकादीनां यत्राचार्यो धर्मकथां करोति सोऽपि व्याघातकालः, न तत्र कालग्रहणं भवति नापि कालवेलानिरूपणार्थं प्रच्छनं भवति । मू. (९७६) वाघाते तइओ सिं दिज्जइ तस्सेव ते निवेयंति।
निव्वाघाते दुन्नि उपुच्छंती काल घेच्छामो॥ वृ. एवं घचशालायां व्याघाते सति तृतीयस्तयोः कालग्राहिणोः उपाध्यायदिर्दीयते येन तस्यैवाग्रतो बाह्यत एव निवेदयन्ति सन्दिशापयन्ति च । अथ नियाघातं भवति-न कश्चिद्घङ्घशालायां धर्मकथादिर्वा कालव्याघातः वैदेशिकादिव्याघातो वा, ततश्च नियाघाते सति द्वावेव निर्गच्छतः एक कालग्राहकः अपरो दण्डधारी, पुनच तो पच्छतः, यद्त 'कालं गृह्णीवः' वेलां निरूपयाव इत्यर्थः, तेषां च निर्गच्छतां यद्येते व्याघाता भवन्ति ततश्च निवर्तन्तेझन गृह्णाति कालं ।। के च ते व्याघाताः ?. मू. (९७७) आपुच्छण किइकम्मं आवस्सियखलियपडियवाघाओ।
___ इंदिय दिया य तारा वासमसज्झाइयं चेव ।। मू. (९७८) । ___ जइ पुन वच्चंताणं छीयं जोइं च तो नियत्तंति।
निव्वाधाते दोन्नि उ अच्छंति दिसा निरिक्खंता।। मू. (९७९)
गोणादि कालभूमाएँ होज्ज संसप्पगा व उडेजा।
कविहसियवासविज्जुक्कगज्जिए वावि उवघातो॥ वृ. आपृच्छनानाम आपुच्छित्ता गच्छन्ति दंडगं गहाय मत्थरण वंदामि खमासमणो कालस्स वेलं निख्वेमो, एवं च यदि न पृच्छन्ति ततो व्याघातो भवति-न ग्राह्यः कालः, अथाविनयेन वा पृच्छन्ति तथाऽपि व्याघात एव, कृतिकर्म च-वन्दनं यदि न कुर्वन्ति अविनयेन वा कुर्वन्ति आवस्सिकां च यदि न करोति अविनयेन वा करोति स्खलनं वा गच्छतां यदि स्तम्भादौ भवति पतनं वा तेषामन्यतमस्य यदि भवति,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org