________________
मृलं-५७८ मू. (५७८) हत्थययमेग गंता दइउ अचित्ता बिड्य संमीसो।
तइयंमि उसच्चित्तो वत्थी पुन पारिसिदिनहिं॥ वृ. अचित्तवायुभृतो दृतिस्तरणार्थं गृह्यते. स च क्षेत्रतो हस्तशतमेकं यावद्गत्वाऽपि अचित्त एव, तोयं नीत्वाऽपि ततो हस्तशतादूर्ध्वं द्वितीयहस्तशतप्रारम्भेऽपि मिश्रो भवति. तृतीयहस्तशतप्रारम्भे सचित्तो भवति. क्षेत्रमङ्गीकृत्य यावता कालेन मिश्रो भवति तथोक्तं . इदानीं कालमङ्गीकृत्य यावता कालेनाचित्तः सन् मिश्रः सचित्तो भवति तत्प्रदर्शनायाह- ‘वत्थी पुण पारिसिदिनेहिति तत्र बस्तिः चर्ममया खल्लोच्यते. सा चाचित्तवायोरापूरिता अतिस्निग्धकाले पौरुषीमात्रं कालं यावत्तत्र स्थितो वायुरचित एवास्ते, अयमत्र भावार्थः-कालो हि द्विविधः-निदो लुक्खो य. तत्थ निद्धो कालो सपाणितो इयरो लुक्खो, तत्थ निद्धो तिविहो-उक्कोसो मज्झिमो जहन्नो य, तत्थ उक्कोसनिन्द्ध काले पौरुषीमात्रं कालं यावत वत्थी वायुणाऽऽपूरितो अचित्तो होड़ तवरिं सा चेव तइए पहरे सचित्ता होइ. मज्झिमनिद्धे काले वत्थी वाउणाऽऽपूरिआ दो पोरसीओ जाव अचित्ता होइ तवरिं सो चेव चउत्थे पहरे सचित्तो होइ, जहन्ने पहरे सचित्तो होइ. जहन्न निद्धे काले वत्थी वाउणाऽऽपूरिआ तिन्नि पहरे जाव अचित्तो होइ. तद्वरिं सो चव चउत्थे पहरे मिस्सो होइ, तदुवरि पंचमे पहरे सो चेव सचित्तो होइ । एवं निन्द्रकाले माणं भणिअं. इदाणिं रुक्खकाले दिनेहिं परूवणा किज्जइ. तत्थ लुक्खकालोऽवि तिविहो जहन्नलुक्खो मज्झिमलुक्खो उक्कोसलुक्खो य. तत्थ जहन्नलुक्खे काले वत्थी वाउणाऽऽपूरिओ एगदिवसंजाव अचित्तो होइ, तद्वरिंसो चेव बिइयदिवसे मिस्सो होइ, सो चैव ततिए दिवसे सचित्तो होइ, मज्झिमलुक्खे काले वत्थी वाउणाऽऽपूरिओदो दिना जाव अचित्तो अच्छइ, तद्वरिं सो चैव तइए दिवसे मिस्सो होइ, तद्वरिं चउत्थे दिवसे सचित्तो होइ, सो चेव वाऊ उक्कोसलुक्खे काले दिवसतिगंजाव अचित्तो होइ, तदुवरिं सो चेव चउत्थे दिवसे मीसो होइ, तदुवरिं सो चेव पंचमे दिवसे सचित्तो होइ। एवं एगदुगतिगसंखा पोरिसिदिनेसुं अनुवट्टावणीआ।
इदानीमचित्तेन वायुना यत्प्रयोजनं भवति तत्प्रतिपादयन्नाहमू. (५७९) दइएण वत्थिणा वा पओयणं होज्ज वाउणा मुणिणो।
गेलन्नंमि व होज्जा सचित्तमीसे परिहरेज्जा। वृ. सुगमा ।। नवरं दतिएणं तरणं कीरति, गेलन्ने वत्थिणा कजं होइ । उक्तो वायुः, इदानीं वनस्पतिकाय उच्यते. असावपि सचित्तादिभेदेन त्रिधा. तत्र निश्चयसचित्तप्रतिपादनायाहमू. (५८०) सव्वो वऽनंतकाओ सच्चित्तो होइ निच्छयनयस्स।
ववहाराउ अ सेसो मीसो पब्वायरोट्टाई। वृ. सर्व एवानन्तवनस्पतिकाया निश्चयनयेन सचितः, शेषः परित्तवनस्पतिर्व्यवहारनयमतेन सचित्तः, 'मीसापव्वायराट्टाइत्तिमिश्रस्तुप्रम्लानानिफलानियानिकुसुमानिपानिचरोट्टा-लोट्टोतन्दला:कट्टिताः. तत्थतंदुलमुहाइंअच्छंतितेनकारणेनसोमिस्सोभवति।इदानीमचित्तवनस्पतिकायंतदुपयोगंचदर्शयन्नाहमू. (५८१) संथारपायदंडगखोभिअकप्पाइ पीढफलगाई। .
ओसहभेसज्जाणि य एमाइ पओयणं तरुसु॥ वृ. तत्र संस्तारकः अशुषिरतृणैः क्रियत. कल्पद्वयं च काासिकं भवति. औषधमन्तरुपयुज्यते. भेषजं वहिः । उक्तो वनस्पतिकायः, इदानी द्वीन्द्रिवादिप्रतिपादनायाह
मू. (५८२) बियतियचउरा पंचिंदिया य तिप्पभिई जत्थ उ समेति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org