________________
मूलं-५१३ चकथंगच्छन्ति? अत आहमू. (५१४) अजुगलिआ अतुरंता विकहारहिआ वयंति पढमं तु।
निसिइत्तु डगलगहणं आवडणं वच्चमासज्ज ॥ वृ.न युगलिताः-समश्रेणिस्थाव्रजन्ति किन्तु अयुगलिताः अत्वरमाणा विकथारहिताश्चव्रजन्ति, ततश्रङक्रमणभुवं प्राप्य प्रथम निषीदयित्वा'उपविश्य डगलकानां अधिष्ठानप्राञ्छनार्थमिष्टकारखण्डकानां लघुपाषाणकानां वा ग्रहणं करोति, 'आवडणं'ति प्रस्फोटनं तेषां डगलकानां करोति, कदाचित्तत्र पिपीलिकादि स्यात. तेषां च ग्रहणे किं प्रमाणमत आह-'वच्चमासज्ज' पुरीषमीकृत्य, श्लथं कठिनं वा विज्ञाय पुरीषं ततस्तदनुरूपाणि डगलकानि गृह्णाति, ततो डगलकानि गृहीत्वा सच्छायस्थण्डिले उपविशति। मू. (५१५)
अनावायमसंलोए, परस्सनुवघाइए।
समे अज्झसिरे यावि, अचिरकालकयंमि अ॥ वृ. अनापातः असंलोकश्चतरस्य यस्मिन तदनापातासंलोकं स्थण्डिल लोकस्य.तथा अनुवघाइपत्ति उपधातच यत्र न भवति उक्ताहादि तस्मिन्ननुपघातिके, तथा समं यत्र लुठनं न भवति. लुटने स्थण्डिले आत्मपतनभयं पुरीषं च मुक्तं कीटिकादीश्रृर्णयति तथा 'अझसिरे यावित्ति यत्तृणादिगच्छन्नं न भवति, तत्र हि वृश्चिकादिरागत्यदशति कीटकादि वाप्लाव्यते, 'अचिरकालकयंमिय'त्ति अचिरकालकृतं तस्मिन्नेव द्विमासिके वस्तौ यदग्न्यादिना प्राशुकीकृतं तस्मिन् । मू. (५१६) वित्यिन्ने दमोगाढे, नासन्ने बिलवज्जिए।
__तसपाणबीयरहिए, उच्चाराईणि वोसिरे॥ वृ. तथा विस्तीर्णे, तत्र विस्तीर्णजघन्येन हस्तप्रमाणं चतुरस्रमुत्कृष्टेन चक्रवावासनिकाप्रमाणं द्वादशयोजनमिति गम्यते. तस्मिन्, 'दूरमोगाढे'त्ति दूरमधोऽवगाह्य अग्न्यादितापेन प्राशुकीकृतं जघन्येन चत्वार्यङ्गुलानि अधः, 'नासन्ने'त्ति तत्रोसन्नं द्विविधं दव्वासनं भावासन्नं च, भावासन्नं अनहियासओ अतिवेगेण आसन्ने चेव वोसिरह, दव्वासन्नं धवलगरआरामाईणं आसन्ने वोसिरइ, न आसन्नं अनासन्नंयद्दव्यासन्नं भावासन्नं वा न भवति तस्मिन् व्युत्सृजति, तथा 'बिलवर्जिते' बिलादिरहिते स्थण्डिले व्युत्सृजति, तथा त्रसप्राणबीजरहितयोयुत्सृजतीति, एतस्मिन दशदोषरहिते स्थण्डिले सति उच्चारादीनि व्यत्सृजेत । इदानीमेकादिसंयोगेन यावन्ति स्थण्डिलानि भवन्ति तावन्ति प्रतिपादयन्नाहमू. (५१७) एगद्गतिगचउक्कगपंचगछसत्तट्ठनवगदसगेहि।
संजोगा कायव्वा भंगसहस्सं चउवासं ॥ ___ वृ. एकद्वित्रिचतुष्पश्चषटसप्ताप्टनवदशकः संयोगाः कर्त्तव्याः, ततश्च सर्वैरेभिर्निष्पन्नं भङ्गकसहस्त्रं चतुर्विशत्युत्तरं भवति । इदानीं भाष्यकार एतान्यव स्थण्डिलपदानि व्याख्यानयति, तत्राद्यमनापातासंलोकं व्याख्यातमेव, इदानीमनुपघातिकपदव्याचिख्यानयाऽऽह. . मू. (५१८) उभयमुहं रासिद्गं हेट्ठिललाणं तरण भय पढमं । लन्द्रहरासिविमत्ते तस्सुवरि गुणं तु संजोगा।
[प्र. २५] आयापवयणसंजमतिहिवहमुग्याइमं तु नायव्वं ।
आराम वच्च अगनी पिट्टण असुई य अन्नत्थ ।। [भा. १७८] वृ. औपघातिकं त्रिविघं ज्ञातव्यं आत्मांपघातिकं प्रवचनौपघातिक संयमापघातिकं च, तत्रा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org