________________
१०५,
मूलं-४३५
वृ. कायोत्सर्ग च कुर्वता आचार्यपक्षक-पक्षप्रदेशे न स्थातव्यं, यतो गुरुरुच्छासेनाभिहन्यते. नापि पुरतः स्थातव्यं, यतः पुरतोऽविनीत्वमुपजायते गुरुमाच्छाद्य तिष्ठतो, नापि मार्गतो-गुरोः पृष्ठतो यतो गुरोवायुनिरोधेन ग्लानता भवति. वायुरपानन निर्गच्छति, कथं पुनः स्थातव्यं ?, तत्र निष्क्रमप्रवेशस्तानं वर्जयित्वा कायोत्सर्ग करोति, भावासन्ने'त्ति उच्चारादिनापीडितः स च निगम रुदै सज्ञानिरोधं करोति. ततश्च ग्लानता भवति, अथ निर्गच्छति ततः कायोत्सर्गभङ्गः। ___ मू. (४४०) भारे वेयणखमगण्हमुच्छपरियावंछिंदणे कलहो।
अव्वाबाहे ठाणे सागारपमज्जणा जयणा ।। [भा. १५४] व. तथा च मार्गे कायोत्सर्गकरणे एते दोषाः, भिक्षामटित्वा कश्चिदायातः साधुः स भारे सति यदि प्रतिपालयति ततो वेदना भवति. तथा क्षपकः कश्चिद्भक्तं गृहीत्वाऽऽयातस्तथाऽन्य उष्णसंतप्त आयातः, अनयोयोरपि प्रतिपालयतोः सतीर्थथासह्यं मूच्छापरितापीभवतः. क्षपकस्य मूर्छा उष्णतप्तस्य परितापः, अथत कायोत्सर्ग छित्त्वा प्रविशन्ति ततः परस्परं कलहो भवति, तस्मादव्याबाधे स्थाने कायोत्सर्गः कर्त्तव्यः तद्दोषभयात् । 'सागारपमज्जणा जयण'त्ति, यदा तु परस्परं कलहो भवति, तस्मादव्याबाधे स्थाने कायोत्सर्गः एतद्दोपभयात् । 'सागारपज्जणा जयण'त्ति. यदा पुनः सागारिको भवति कार्योत्सर्ग कुर्वतस्तदाऽप्रमार्जनमेव करोति, यतनवा या प्रमार्जयति, कथं ?, रजोहरणबाह्यनिषद्यया प्रमृज्य कोत्सर्गस्थानं ततस्तां निपद्यां सागारिकपुरत एकान्ते मुञ्चति. गते च तत्र गृह्याति।
उक्तमूद्धर्वस्थानं, इदानीं निषीदनास्थानं प्रतिपादयन्नाहमू. (४४१) संडास पमज्जित्ता पुणोवि भूभिं पमज्जिआ निसिए।
राओ य पुव्वभणिअंतुयट्टणं कप्पई न दिवा ॥ [भा. १५५] वृ. सण्डासं-जङ्घोवोरन्तरालं प्रमृज्य उत्कुटुकः स्थित्वा पुनर्भुवं प्रमृज्य निर्षीदेत् । उक्तं निषीदनास्थानं, इदानीं त्वग्वर्तनास्थानमुच्यते, रात्रौ पूवोक्तमेवत्यग्वर्तनं, दिवानपुनस्त्वग्वर्त्तनंन कल्पते, नोक्तं भगवद्भिः , किं सर्वथैव न कल्पते ? इति, न इत्याह.. म. (४४२) अद्वाणपरिस्संतो गिलाणवुवा अणुन्नवेत्ताणं। संथारुत्तरपट्टो अत्थरण निवज्जाणऽऽलोगं॥
[भा. १५६] वृ. अदानपरिश्रान्तस्तथा ग्लानो वृद्धश्च. एते त्रयोऽप्यनुज्ञाप्याचास्तिश्च संस्तारकोत्तरपट्टो आस्तीर्य 'निवजणं'त्ति स्वपन्ति आलोक न्ति सावकाशं मुक्त्वाऽभ्यन्तरे स्वपन्ति, मा भूत सागारिकस्य शङ्का स्यात्, यदुत-नून रात्री सुरतसङ्गे स्थितोऽयमासीत्, कुतोऽन्यथाऽस्य निद्रेति ? । त्वग्वर्तनास्थानमुक्तं, तत्प्रतिपादनाच्च स्थानद्वारमुक्त म। इदानीमुपकरणप्रतिपादनायाह मू. (४४३) उवगरणाईयाणं गहणे निक्खेवणे य संकमणे।
ठाण निरिक्खपमज्जण काउं पडिलेइए उवहिं।। भा. १५७] वृ. उपकरणादीनां 'ग्रहणे' आदाने यत्थानं तवरीक्ष्य-निरूप्य प्रमृज्य च उपधिः प्रत्युपेक्षणीय इत्यत्र संबन्धः, तथा उपकरणादीनां च निक्षेपणे च यत्स्थानं तन्निरीक्ष्य प्रमृज्य चोपधिः प्रत्युपेक्षणीयः, तथा उपकरणादीनामेव यत्संक्रमणं-स्थानात्स्थानान्तरसंक्रमणं तस्मिन यत्स्थानं तन्निरीक्ष्य प्रमाजनं कृत्वा उपधिं प्रत्युपेक्षेत, योचयमादिशब्द: अयमुपधिप्रकार प्रतिपादनार्थः । उपकरणादर्ग्रहणनिक्षेपणसंक्रमणेषु यत्स्थानं तस्य निरीक्षणप्रमार्जनमुक्तं . इदानीमुपकरणप्रत्युपक्षणा प्रतिपादनायाह
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org