________________
उद्देशक
:-६, मूल- १५३, [भा. २७५७ ]
२११
वृ-यथा च कर्मिणः संक्लिष्टलेश्यास्थानवर्तिनः आर्तध्यायिनो रौद्रध्यायिनःश्चेत्यर्थः । कर्ममोहनीयं कषायनोकषायरुपमुदीर्यते तथैव से तस्य संक्लिष्टपरिणामो विवर्धते ।। जहा य अंबुनाहम्मि अनुबंधपरंपरा । वीइ उप्पज्जए एवं, परिणामो सुभोसुभो ।।
[ भा. २७५८ ]
वृ- यथा अंबुनाथे समुद्रे अनुबद्धपरंपरा वीचिरुत्पद्यते । एवं जीवस्य परिणामशुभोऽशुभश्चानुबद्धपरम्पराक उपजायते । शुभाशुभपरिणामवैचित्र्यमेव दृष्टान्तेन विभावयिषुः कण्टकदृष्टान्तं प्रागुपन्यस्तं भावयति
[भा. २७५९]
कण्हगोमी जहा चित्ता कंटकं वा विचित्तियं । तहेव परिणामस्स विचित्ता कालकंडया ।।
वृ- कृष्णगोमी कृष्ण (कर्ण) शृगाली यथा सा कृष्णादिभी रेखाभिश्चित्रा विचित्रवर्णा भवति, वृश्चिकस्य महाविषलांगूलं कण्टकउच्यते । यथा स कृष्णादिरेखाभिश्चित्रितो नाना प्रकारो भवति, तथैव परिणामस्य विचित्राणि कालभेदेन कण्टकान्यसंख्येयस्थानात्मकानि भवन्ति । अथ कथं शुभाऽशुभेशुभाद्वा शुभे परिणामे याति तत्र लङ्खिकादृष्टान्तमाह
[ भा. २७६० ]
लंखिया वा जहा खिप्पं उप्पत्तिता सभोयइ । परिणामो तहा दुविहो खिप्पं एइ अवेतिय ।।
- यथा वा लखिका क्षिप्रमुत्पत क्षिप्रमेव समवपतति तथा परिणामो द्विविधः - शुभोऽशुभश्च क्षिप्रमागच्छति अपैति च । एवं शुभादऽशुभाद्वाशुभे परिणामे गमनं, कियन्ति संख्ययाऽध्यवसायस्थानानीति चेदत आह[भा. २७६१]
लेस्साठाणे उ एक्केके ठाणसंखमतिच्छिया । किलिद्रेण तरेण वा जे उभावेन खंदती ।।
वृ- एकस्मिन् लश्यास्थाने संख्यामतिक्रान्तानि संख्यातीतानि स्थानानि परिणामस्थानानि भवन्ति, यानि क्लिष्टेन संक्लिष्टेन इतरेण विशुद्धेन भावेन खुन्दति आस्कन्दति प्राप्नोतीत्यर्थः । अथकः संक्लिष्टः को वा इतरो भाव इति चेदुच्यते इह कृष्णलेश्यापरिणामान्नीललेश्यापरिणामो विशुद्धो नीललेश्यापरणिमादपिकापोतलेश्यापरिणामो विशुद्धस्तस्मादपितेजोलेश्यापरिणामो विशुद्धस्तस्मादपि पद्मलेश्यापरिणामो विशुद्धस्तस्मादपि शुक्ललेश्यापरिणामः । शुक्ललेश्या परिणामात् पद्मलेश्यापरिणामः क्लिष्टस्तस्मादपि कापोतले श्यापरिणामः क्लिष्टः । ततोऽपि नीललेश्यापरिणामस्तस्मादपि कृष्णलेश्यापरिणामः । उक्तं च-क्रमशः स्थितासु लेश्यागतासु जीवस्य भावपरिणतिषु अवपतनोत्पतनाद् वा संक्लेशाद्वा विशोद्धयाद्वा प्रत्येकैकस्मिन् लेश्यास्थाने परिणामसंख्मयातीतत्वं भावयति[भा. २७६२]
भवसंघयणं चेव ठिति वासज्ज देहिणं । परिणामस्स जाणिज्जा विवड्डी जस्स जत्तिया ।।
वृ- भव एव संहननं भवसंहननं दृढं भवं देहभवं वाधिकृत्येत्यर्थः । तथा स्थितं च जघन्यादिभेदभिन्नमाश्रित्य देहिनां नारकादीनां यस्य परिणामस्य कृष्णलेश्यादिरूपस्य यावती विवृद्धिस्तस्य तावती(तीं) जानीयात् । तथाहि - नारकाणां देवतानां जघन्यायां स्थितौ कृष्णलेश्यापरिणामो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org