________________
उद्देशकः-६, मूल- १४९, [भा.२५७१]
१७७ अजरणाच्च च्छर्दनं वमनं भवेत् । आदिशब्दादाहाररुचिर्नोपजायते । अथ पानीयं प्रभूतं न पिबति ततोऽसमाधिः आहारारुचौ च पुनर्भोजने ग्लानत्वं ग्लानत्वे च सूत्रभङ्गः । सूत्रपौरुषीभङ्गः । आदिशब्दादर्थपौरुषीभङ्गश्चगतंवातद्वारमधुना पित्तद्वारमाह[भा.२५७२] बहिया य पित्तमुच्छा पडणंउण्हेण वाविवसहीए ।
आदियणेछड्डणादी सोचेव यपोरिसीभङ्गे ।। वृ- उष्णेन परितापितस्य पित्तप्रकृतेबहिः प्रित्तभूविशतः पतनं भवेत् । तथा च सति भक्तभृतभाजनसहितस्य महानुड्डाहः वसतौ वा पित्तमूविशतः पतनं । तत्र प्रभूतजलपानं समुद्देशानन्तरमपि प्रचुरजलादानं तथा च सति त एव च्छर्दनादयः प्रागुक्ता दोषाः स एव च सूत्रपौरुष्याश्चभङ्गः । । गतंपित्तद्वारधुना गणालोकद्वारमाह[भा.२५७३] आलोगो तिन्निवारे, गोणीणजहा तहेवगच्छेवि ।
नंठन नाहिति नियट्टदीहसोही निसिजंच ।। वृ- यथा गोपालस्तिसृषु वेलासु गवमालोकं करोति, । तद्यथा-प्राक् प्रसरंतीनां मध्याह्नेच्छायासु स्थितानां विकालवेलायां गृहं प्रत्यागच्छन्तीनां यदि न करोति तदा न जानाति का विनष्टा का वा गतेति । एवमाचार्येणापितिसृषुवेलासुगच्छेऽप्यालोकः कर्तव्यः । तद्यथा-प्रातमध्याह्ने विकालवेलायां च तत्र यदि प्रातरावश्यके कृते गणालोकं न करोति, तदा मासलघु । भिक्षावेलायां द्वितीयं वारं गणालोकमकुर्वतो मासलघु, तृतीयं वारं विकालवेलायामप्यकुर्वतो मासलघु, तत्राचार्यो यदि भिक्षां नाटति तदा तिसृषुवेलासुगणालोकंकर्तुशक्नोति, भिक्षामटन् कथं कुर्यात् । गणालोके पुनरकृते नष्ट इत्येवन ज्ञास्यते, ।तथा भिक्षाचर्यागमने कः सन्निवृत्तः को वा नेति केन ज्ञायते, । तथागणालोकेऽकियमाणेको दीर्घकालंभिक्षाचर्यंकरोति,कोवानेतिकेनज्ञायते, तथाभिक्षामटत्याचार्येभिक्षाचर्यात् आगतानामालोचनायांकःशोधिंकरोति, तथाभिक्षां हिण्डमानेसूरी कोऽपिगृहनिषद्यां वाहयत्येतन्न ज्ञायते ।। [भा.२५७४] माआवस्सयहानी, करेज भक्खिलसा व अच्छेजा।
तेनतिसंज्झालगंसिस्साणकरेइअच्छंतो ।। वृ-भिक्षामटत्याचार्योयेऽवश्यं कर्तव्यायोगास्तेषांयः प्रमादतोहानिं करोति ।सनज्ञायते । तथा आचार्य एवास्माकं भिक्षामानेष्यति इति केचित् भिक्षालसा वसावेव तिष्ठेयुर्नभिक्षामटेयुर्यत एवं गणालोकेऽक्रियमाणे इमे [अमी] दोषास्तस्मात्तिसृष्वपि सन्ध्यासु शिप्याणामालोकस्तिष्ठन् भिक्षामहिण्डमानः करोतिगतं गणालोकद्वारमधुना कायक्लेशद्वारमाह[भा.२५७५] हिंडंतो उच्चा[व्वा]तोसुत्तत्थाणंच गच्छपरिहानी।।
__नासेहिति हिंडतो सुत्तं अत्थं आरेगेणं ।।। वृ- हिण्डमानः पुनर्भिक्षां महान् कायक्लेश इति उच्चातोत्ति परिश्रान्तो भवति परिश्रान्तत्वात् सूत्रमर्थंच दातुमसमर्थ इति शिष्येषु प्रातीच्छिकेषु चसूत्रार्थानां परिहानिस्ततो गच्छस्यापि परिहानिः, शिष्याणां प्रातीच्छिकानां चान्यत्रान्यत्र गणान्तरे संक्रमात् । तथा हिण्डमानः सूत्रमर्थ चारेकेणाक्षेपेणात्मनोऽपि नाशयिष्यतिगतंकायक्लेशद्वारमिदानी चिन्ताद्वारमाह[22[12]
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org