________________
३७२
व्यवहार - छेदसूत्रम् - १-२ / ५९.
सह भुञ्जानस्य षड्गुरुवः समनोज्ञया संयत्वा सह भुञ्जानस्य च्छेदः । अमनोज्ञया संयत्वा सह मूलं,
पुनः प्रकारान्तरमाह
[ भा. १२६८ ]
अहव पुरसंथए तर पुरिसित्थीसोय सोयवादीसु । समणुन्नेयरसंजइ अडोकंतीए मूलं तु ।।
वृ- अस्या व्याख्या कल्पनाध्ययन चूर्णितः कर्तव्या सम्प्रति यदुक्तं प्राक् जं चणं सेवते दुविहंति तद्व्याख्यार्थमाह
[भा. १२६९ ] थीविग्गह किलिबंवा मेहुणकम्मं च चेयणमचेयं । मूलोत्तरकोडिदुगं परितणं तं च एमादी ।
वृ- स्त्रीविग्रहो नाम स्त्रीशरीरं । क्लीबो नपुंसकं एतद्विकं यत्सेवते । अहवा मेहुणत्ति मैथुनं कम्मंति हस्तकर्मा । अथवा सचित्तमचित्तं वा यत् प्रतिसेवते । यदि वा मूलगुणविषयं यदि वा उद्गमकोटिविशुद्धिकोटि अथवा परित्तमित्ति प्रत्येकशरीरमनंतत्ति अनन्तकायमेवमादिद्विविधं द्रष्टव्यमादिशब्दात् तिर्यग्योनिकं मानुषिकं वा मैथुनमित्यादिद्विक परिग्रहः ।
[ भा. १२७० ]
एएसिं तु पयाणं जं सेवइ पावई तमारुवणं । अन्नं च जमावज्जे पावंति तं तथ्य तहियं तु ।।
वृ- एतेषामनन्तरोदितानां स्त्रीविग्रहक्लीबादीनां पदानां मध्ये यत्सेवते तमारोपणंतन्निष्पन्नं प्रायश्चित्तं प्राप्नोति । अन्यच्च पदापद्यते संयमविराधनाप्रत्ययं प्रायश्चित्तं तदपि तत्र प्राप्नोति ।। त्तत्तो य पडिनियर्त सुहुमं परिनिव्ववंति आयरिया ।
[ भा. १२७१]
भरियं महातलागं तलफलदिट्टंतोचरणम्मि ।।
वृ- ततस्तस्मात् अवधावनात् प्रतिनिवृत्तात् सूक्ष्मंयथा तेजानन्ति सूरयोऽस्माकमुपरितथैव सस्नेहा वर्तन्ते इत्येकमभि कोमलेनोपायेनाचार्याः परिनिर्वापयन्ति सुखापयन्ति येन ते सर्वमालोचयन्ति । ते चालोचनानन्तरमेवं वदेयुः । यथा चारित्रमस्माकं सर्वं गलितमस्मभ्यंव्रतानि दत्थ । एवमुक्ते सूरिभिश्चरणे चरणविषये भरितं महातडागमतिभरणदेव कस्मिंश्चित् प्रदेशे बालीभेदात् गलदुदकं तत्क्षणादेव पतितेन फलेन । तत्प्रदेशापूरणान्निरुद्धोदकं दृष्टान्तः करणीयः । इह सुहुमं परिनिव्ववन्तीत्युक्तं तच्च सूक्ष्मं परिनिर्वापणं द्विविधं । तद्यथा-लौकिकंलोकोत्तरिकंच । तत्रलौकिकं यथा रौहिणिक चौरस्याभयकुमारेण कृतम् । तत्रैवम्-सयगिहं नगरं, तत्थ रोहिणितो चौरो बाहिं दुग्गट्टितोसोसयलं नगरं मुसति । न कोई तं घेत्तुं सक्कति । अन्नया वद्धमाणसामी समोसढो । रोहिणितो भयवतो धम्मं कहेंतस्स नातिदूरेणं बोलेइ सोचलमाणो मा तित्थगरवयणं सोउं चोरियं न कहामित्ति कणे उवेइ एइ तस्सेवं बोलमाणस्स कएटकः. पादे लग्नी तंजाव एगेणां हत्थेणं उद्धरइ ताव तित्थगरो इमं गाहत्थं पणवेइअमिलायमल्लदामा अनिमिसनयनाथ नीरजसरीरा ।
[ भा. १२७२]
चउरंगुलेण भूमिं नच्छिवंति सुरा जिनो कहइ ।।
वृ- सुरा देवाश्चतुर्निकायभाविनोऽपि अम्लानमाल्यदामानस्तथा न विद्यते निमिषो येषां ते अनिमिषा अनिमेषे नयने येषां ते अनिमिषनयनाः । तथा नीरजा निर्मलं शरीरं येषां ते नीरजाः शरीराः । चतुरङ्गुलेन चतुर्भिरङ्गुलैर्भूमिं न स्पृशन्ति इति जिनः सर्वज्ञः कथयति । अनेन सर्वतीर्थकृतामविसंवादिवचनतामावेदयति । एवं सोउं कण्टगं उद्धरित्ता पुने कणे ठवेउ गतो अन्नया सो रोहिणितो रायगिहमतिगती रत्तिं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org