________________
३२२
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-२/४० सुखं तथा कदाचित्पानीयपानेन सचेष्टाकः सन् पलायेयमपि इति चिन्तयित्वा इति पानीयमन्यस्मिन्नवकाशे पीत्वावेगबलेन व्याधं नुदित्वा प्रेर्य गतो मृगः स्वस्थानमुक्तो मृगदृष्टान्तः ।
सम्प्रतिदाान्तिक योजनामाह[भा.१०३५] मिगसामाणो साहूदगपानसमा अकप्पपडिसेवा ।
वाहोवमो यबंधो सेविय पीतंपणोल्लेइ ।। वृ- मृगसमानो मृगसदृशः साधुरुदकपानसमा उदकाभ्यवहारसमा अकल्पप्रतिसेवा, व्याधोपमो व्याधस्थानीयो बन्धः कर्मबन्धः । तं कर्मबन्धमकल्पंप्रतिसेव्य मृग इव पानीयं पीत्वा व्याधं अनुदति प्रेरयति ।। सम्प्रति आलोचनाया अपरुषभाषणे यो योधदृष्टान्त उपन्यस्तः सभाव्यते एगो राया, सो परबलेणंअभिभूतो, तेन जोह संदिट्ठा जुज्झह । ते जुझंता परबलेन पहारेहिं परिताविया भग्गा । ततो आगया अप्पनिजगस्य रन्नो पायमूलं तेन वायासरेहिंतज्जिया तुम्भेममवित्तिंखाइत्ता किंपहाराणांभीया पडिआगता, ताहेतेजोहा परबलमभिभविउमसमत्या इमंचिंतंति । जुज्झताणआउहपहारेणंभग्गाणं पडिआगयाणंवायासरपहाराबंधनमरणादीणिविसेसंतिकीसअप्पानपरिचत्तोत्तिचिंतेऊणंतेहिंजोधेहि राया बंधिउंपरबलरन्नो दिन्नो । एनमेवार्थमाह[भा.१०३६] परबलपहारचइया वायासरतोइयायतेपहुणा ।
परपच्चूहासत्ता तस्सेव हवंतिघायाय ।। वृ-योधाः परबलकृतैः प्रहारेस्त्याजिताः सङ्घामाध्यवसायंमोचितास्तः प्रत्यागताःसन्तस्तेस्वकीयेन राज्ञा वाक्शरैस्तोदिताः अतिशयेन पीडिताः परप्रत्यूहाशक्ताः परबलप्रतिक्षेपं कर्तुमसमर्था स्तस्यैवात्मीयस्य राज्ञोव्याघातायभवन्ति ।अन्नोराया परबलेनाभिभूतोतहेव जोहेपेसेइपरबलपहारेहि भग्गे पडिआगतेप्रोत्साहयति कथमित्याह[भा.१०३७] नामेण यगोत्तेणय पसंसयाचेवपुव्वकम्मेहिं ।
भगवन्निया विजोहा जिणंति सत्तुंउदिन्नपि ।। वृ- ते योधाः प्रत्यागताः सन्तः तेन राज्ञा नाम्रा अभिधानेन गोत्रेणान्वयेन तथा पूर्वकर्ममिः पूर्वकृतिरनेकैः संविधानकैः प्रशंसिताः सम्यक्स्तुतास्ततस्यता प्रशंसया उत्कर्षं ग्राहिता सन्तो भग्नव्रणिताः सन्तो भग्नाभग्नव्रणिता राजदण्डादि दर्शनाद्भद्मशब्दस्य पूर्वं निपातः । तथा भूता अपि उदीर्णमपिप्रवलमपिशत्रुजयन्ति ।उक्तो योधदृष्टान्तः ।सम्प्रति दाान्तिकयोजनामाह' [भा.१०३८] इय आउर पडिसेवंतचोदितो अहवतंनिकायंतो ।
लिंगारोवनाचागंकरेज्जघायंचकलहंवा ।। वृ- इति एवं योधगतेन प्रकारेणतुरः प्रथम द्वितीयपरीसहेनाभिभूतत्वेनाकुलीभूतोऽनेषणादि प्रतिसेवमानःसन्चोदितोऽथवा प्रतिसेवितंनिकाचयन् आलोचयन्चोदितोयथाहेनिधर्मन् किमीदृशं त्वया कृतमित्यादि । स च तथा परुषभाषणेन रोषं ग्राहितः सन्तां प्रति चोदनामसहमानो लिङ्गस्य वा रजोहरणमुखवस्त्रिकारूपस्य आरोपणस्यवाप्रायश्चित्तस्यत्यागंकुर्यात् । यदिवाघातंचोदकस्य कुर्यात्, घातग्रहणमुपलक्षणं, पिट्टणंवालकुटादिभिर्जीविताद्व्यपरोपणंवा कुर्यात्कलहंवा राटिरूपं विदध्यात् कोपावेशतः सर्वस्याप्यकृत्यसंभवात्; सम्प्रति वृषभदृष्टान्त उच्यते-केदारेसुं सालीवाविता तेयकेयारावित्तीए परिक्खित्ताकया तेसिं एक्कं बारं कयं । अन्नाया तेन बारेण वसभी पविट्ठो, केयारेसु
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org