________________
उद्देशकः २, मूलं:३६, [भा. ९९६]
३११ पाणंधिच्छित्तकरणे अडविजलेसावएतेना ।। वृ- संगिल्लो नाम गोसमुदायस्तस्मिन् रक्षणीये त्रिविधो रक्षके दृष्टान्तः । तद्यथा जानन् निश्रितोऽजानंश्च एषोऽक्षरार्थः । भावार्थस्त्वयम्-एगो रक्खगो नगरस्स गावीणं सो निजेहिं उगासेहिं गावीतोजंतीउएतीउयखेत्ताईणंअवरोहनकरेतितेसिंउगासेहिंनेइआनेइयजत्थयतेनाइभयं नस्थि तत्थ चारेइ, अन्नया दो पुरिसा गाविउ रक्खामित्ति उवठिया । अम्हे भइयाए गावो ररकामोत्ति नागरगा चितंतिसोएगोनतरइसव्वनगरस्स गाविउरक्खिउं, तम्हा एएवि निजुजंतुत्तिभणिया रक्खह । तत्थ एगोतस्सपुराणस्ससंखेडिपालस्सनिस्साएगावीतोनेइआनेइय, अजानतोतिकाउंतस्समएणचंकमइ, बितितो संखेडिपालतो चिंतेइ । अहमन्नस्स निस्साए न चारेमि सयमेव अहंरक्खिउंसमत्थो सो वरातो अजानतोइमानि ठाणाणिन याणइपाणंधीतिदेशीपदमेतत्वर्तिनी वाचकं ततोऽयमर्थः । क्षेत्र क्षेत्रेषु चशाल्यादय उत्तास्तिष्ठन्ति ।गावश्चगच्छन्त्य आगच्छत्यश्चरक्षमाणा अपिशाल्यादिचरन्ति, । ततः क्षेत्रस्वामिभिर्गाधृत्वा क्षेत्रोपद्रवमूलं याच्यते । एवं कुरुणेऽपि दोषा वाच्याः । कुरुणं नाम राजकीयमन्यदीयं वावीतं तथा अडवित्ति सो वराकोऽजानन मा अटवीमपि प्रवेशयति । तत्र पुलिन्दादिभिर्गावो मार्यन्ते, तथा जलत्ति सोऽजानन् नद्यादिषु तत्र प्रदेशे गाः पाययति यत्र ग्राहादिभिर्जलचरैव आकृष्यन्ते । सावएइति समूढो वराकस्तत्र प्रदेशे नयति । यत्र व्याध्रादयो दुष्टश्चापदास्तैश्च गाव उपद्र्यन्ते तिणंति तेषु च निकुञ्जादिषु नयति यत्र स्तेनानां प्रसरस्ततस्तेनास्ता अपहरन्ति । एवं सोऽजानन् गा विनाशयति इतरस्तु ज्ञाता एतानि सर्वाण्यापत्स्थानानि परिहरति, । योऽपि निश्रितस्तमपि परिहारयति । एष दृष्टान्तोऽपमर्थोपनयः-यो गीतार्थः सर्वानपि दोषान् स्वयं परिहरति ।यस्तुनिश्रितस्तंपरिहारयति ।यः पुनः स्वयमगीतार्थोयश्चागीतार्थनिश्रितस्तयोरात्मविराधना संयमविराधना चभवति ।तोनवात्मविराधनादिदोषान् विवक्षुर गाथामाह[भा.९९७] मग्गे सेहविहारे, मिच्छत्ते एसणादिविसमे य।
सोही गिलाणमादी, तेनादुविहावि तिविहावा ।। वृ-मार्गेमार्गविषयेतथाशैषेशेक्षककुलविषये एवं विहारेमिथ्यात्वेएषणादौ विषमेशोधौ ग्लानादौ दोषास्तथास्तेना द्विविधास्त्रिविधा वा ये भवन्ति तेभ्योऽपि दोषा भवेयुः । एष द्वारगाथासंक्षेपार्थः साम्प्रतमेनामेव द्वारगाथां विवरीषु प्रथमतो मार्गद्वारंशैक्षद्वारंचाह[भा.९९८] मगंसद्दवरीयइपाउसउमग्ग अजयणा एव ।
सेहकुलेसुय विहरति, ननु यत्ततिनगाहेति ।। वृ-मार्गंपन्थानंसेवतेसोऽजानन्अगीतार्थः सन्द्रवचारितयारीयतेगच्छति,तत्रचसंयम विराधना कीटादिसत्वोपमर्दनात,आत्मविराधनापादादिविस्खलनात् । तथाअज्ञतयापाउसत्तिप्रावृष्यपिकाले गच्छति तत्रापि संयमविराधना आत्मविराधना च, तथा मार्गान्मार्गाभिज्ञतया उन्मार्गेऽपि गच्छति । तत्र स्थाणु कंटकादिभिरात्मविराधना सचित्तपृथिव्याधुपमर्दनात् संयमविराधना च, तथा ग्रहणशिक्षायामासेवनाशिक्षायां वाऽप्रवीणत्वात् । अयतनया वा गच्छेत् । अयतनया च संयमात्मविराधना ।गतंमार्गद्वारं; शैक्षकद्वारमाह-सेहेत्यादिशैक्षकुलानि अभिनवप्रपन्नव्रतानि धर्माणि कुलानि तेष्वज्ञतया स विहरति । तेभ्योऽयतनया भक्तपानादिकमुत्पादयतीति भावः तथा न तानि अनुवर्तयति नुवर्तनागुणतः वर्धमानतरधर्मश्रद्धाकानि करोति । अनुवर्तनाया अपरिज्ञानात् । तथा न
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org