________________
उद्देशक : १, मूलं : ३१, [भा. ९०५ ] सूत्रोक्तविधिना परिष्ठापयेत् उपसंहारमाह[ भा. ९०६ ]
इति कारणेसु गहिते, परलिंगे तीरिए तहिं कज्जे । जयकारी सुज्झइ वियडणाए इयरो समावजे ।।
वृं - इति एवमुक्ते न प्रकारेण कारणेष्व शिवादिषु समुपस्थितेषु परलिङ्गेषु तीरिते च समाप्तिं नीते च कार्ये तत्र योजयकारी यतनाकारी यथोक्तरूपां यतनां कृतवान् सविकटनया आलोचनामात्रेण शुद्धयति । यतनया सर्वदोषामपहृतत्वात् । इतरोनाम येन यतना न कृतां स यत् अयत्तनाप्रत्ययं प्रायश्चित्तमापद्यते ततस्मै दीयते ।
२८९
मू. (३२) भिक्खूय गणाओ अवकम्म ओहावेजा से इच्छे दोचंपि तमेवगणं उवसंपजिताणं विहरितए नत्थिणंतस्स तप्पइयं केइच्छेदेवा परिहारेवा ननत्थए गाए सेहोवट्टावणाए ।
वृ- भिक्खूच गणाओ अवकम्मं ओहावेज्जा से इच्छेज्जा इत्यादि अथास्य सूत्रस्य कः सम्बन्ध उच्यते[ भा. ९०७ ] एगयर लिंग विजढे, इइसुत्तावणियाउ जे हेटा । उभयजढे अपमत्तो आरंभो होइ सुत्तस्स ।।
वृ- यान्यधस्तनानि सूत्राणि पार्श्वस्थादिगतानि वर्णितानि तान्येकतरलिङ्ग विजढे एकतरलिङ्गपरित्यागे तथाहि पार्श्वस्थादि सूत्राणि भावलिङ्गपरित्यागविषयाणि परपाषण्डप्रतिमासूत्रद्रव्यलिङ्गपरित्यागविषयमितिशब्दों हेतौ यतोऽधस्तनानि सूत्राण्यपरलिङ्गविषयाणि ततोऽयमन्य आरंभः सूत्रस्य भवत्युभय जढे इति उभयलिङ्गपरित्यागविषयः प्रस्तावायातत्वात् । एवमनेन सम्बन्धेनायातस्यास्य व्याख्या- भिक्षुर्गणादपक्रम्य निर्गत्य अवधावेत व्रतपर्यायादवाङ्मुखी पराङ्मुखो भूत्वा गृहस्थपर्यायं प्रतिगच्छेत् ततो भावपरावृत्या सइच्छेत् द्वितीयमपि वारं तमेव गणमुपसम्पद्य विहर्तु नत्थिणमित्यादिनमिति खल्वर्थे निपातानामनेकार्थत्वात् नास्ति खलु तस्य कश्चिदपि च्छेदः परिहारो वा । किं सर्वथा न किमपि नेत्याह- नान्यत्र एकस्याः शैक्षिकोपस्थापनायाः । किमुक्तं भवत्येका शैक्षिकोपस्थापनिका भवति मूलं भवतीत्यर्थः । एष सूत्रसंक्षेपार्थः साम्प्रतमेतदेव सूत्रं व्याचिख्यासुरपक्रम्येत्यवधावेदिति भेदपर्यायैर्व्याख्यानयति
[ भा. ९०८ ]
निगमनमवक्कमणं निस्सरणपलायणंच एगट्ठा । लुटणलोट्टण पलोट्टण उठाणं चेव एगट्टा ।।
वृ-निर्गमनमपक्रमणं निस्सरणं पलायनमित्येकार्थाः । लोटनं लुठनं प्रलोटनमवधावनमिति चैकार्थः । तत्रप्रलोटनमिति लुटविलोटने इत्यस्यैव प्रपूर्वस्य पर्यायशब्दैरप्यधिकृत शब्दार्थप्रतीतिरुपजायते । तत्वभेदपर्यायैर्व्याख्येति वचनमप्यस्ति ततस्तदुपन्यास इति अथ कैः कारणैरवधावनं कुर्यादित्यवधानकारणान्याह -
[ भा. ९०९]
Jain Education International
विसओदएणं अहिगरणतो वचइतोव दुक्खसेज्जाए । इह लिंगस्स विवेगं करेज पच्चक्ख परोक्खं ।।
वृ- विषयोदयेन अत्र विषयविषयो मोहः परिगृह्यते । विषयेन विषयिणो लक्षणात् । ततोऽयमर्थः विषयविषयमोहोदयेन यदि वा केनापि सह अधिकरणभावतः कलहभावतः अथवा दुःखशय्यया चतुर्विधया त्याजित इति हेतोर्लिङ्गस्य प्रव्रज्याचिह्नस्यरजोहरणस्य विवेकं परित्यागं कुर्यात्कथमित्याह ।
2119
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org