________________
२८०
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/३० [भा.८६९] . चार वेरजेया पढमसमोसरण तहय नितिएसु ।
सुणेअकप्पिएया अनाउच्छेयसंभोए ।। वृ- चारश्चरणं गमनमित्येकार्थः । तद्विषये ब्रूते । तद्यथा-चतुर्षु मासेषु मध्ये यावद्वर्षं पतति तावन्माविहारक्रममकार्षीत् । यदा तुनपतति वर्षं तदा को दोषो हिण्डमानस्येति तथा वैराज्येऽपिब्रूते यथा वैराज्येऽपिसाधवो विहारक्रमकुर्वन्तुपरित्यक्तं हि साधुभिः परमार्थतः शरीरं तद्यदितेगृहीष्यन्ति किंशून्नंसाधूनां,सोढव्याः खलुसाधुभिरुपसर्गाः । ततोयदुक्तं-नोकप्पइनिगंथाणंवेरजविरुद्धरजेंसि सजंगमणंसजमागमणंति, तदयुक्तमितिपढमसमोसरणंतिप्रथमसमवसरणंनाम प्रथमवर्षाकालस्तत्र ब्रूते । यथा प्रथमसमवसरणे उद्मादिदोषपरिशुद्धं वस्त्रंपात्रंवा किंन कल्पतेगृहीतुं द्वितीयसमवसरणेपि झुद्रमादिदोषपरिशुद्धमिति कृत्वा गृह्यते ।साच दोषशुद्धिरुभयत्राप्यविशिष्टेतितहय नीतिएसुत्ति तथा नित्येपुनित्यवासेषुप्ररूपयति । यथानित्यवासेषुयधुगमोत्पादनेषणाशुद्धं लभ्यतेभक्तपानादिततस्तत्र को दोषः प्रत्युतदीर्घकालमेकक्षेत्रेवसतांसूत्रार्थादयः प्रभूताभवन्ति, तथा सुन्नत्ति' यधुपकरणंन केनापि ह्रियते ततः शून्यायां वसतो क्रियमाणायां को दोषः । अथोत्सङ्घटनेनोपहन्यते तच्च चित्तस्योपधिः क उपघातः । अथाकप्पियत्ति अकल्पिको नामागीतार्थः तद्विषये ब्रूते । यथा अकल्पिकेन प्रथमशैक्षकरूपेण शुद्धमज्ञातोञ्छं वस्त्रपात्राद्यानीतं किं न भुज्यते । तस्याज्ञाताञ्छतया विशेषतः परिभोगार्हत्वात् । संभोए इति तथा संभोगे ब्रूते । यथा सर्वे पञ्चमहाव्रतधारिणः साधवः संभोगिका एव युक्तानासंभोगिकाः इति । ।साम्प्रतमकल्पिकोवेति विवृणोति[भा.८७०] किंवा अकप्पिएणंगहियं फासुयं तु होइउ अभोजं ।
अन्ना उच्छंको वा होइ गुणोकप्पिए गहिए ।। वृ- किं वा केन वा कारणेन अकल्पिकेन अगीतार्थेन गृहीतं प्रासुकमज्ञातोञ्छमपि अभोज्यमपरिभोक्तव्यं भवति । कोवाकल्पिकेन । अत्रगाथायां सप्तमीतृतीयार्थे गृहीतोगुणोभवतिनैवकश्चित् उभयत्रापिशुद्धत्वाविशेषात् । अधुना संभोएइति व्याख्यानयति[भा.८७१] पञ्चमहव्वयधारी समणा सव्वेवि किंन जंति !
इयचरणवितहवादी, एत्तोवोच्छंगतीसुतु ।। वृ- पञ्चमहाव्रतधारिणः सर्वे श्रमणाः किंनैकत्रभुञ्जतेकिन्नाविशेषेणसर्वेसंभोगिकाभवन्तियेनके सांभोगिकाः क्रियन्ते के इति । इत्येवमुक्तेन प्रकारेण यथा अहाच्छन्दो अनालोचितगुणदोषश्चरणे चरणविषये वितथवादी अतऊर्ध्वं तुगतिषु वितथवादिनं वक्ष्यामि । । यथा प्रतिज्ञातमेव करोति[भा.८७२] खेत्तंगतोय अडविंएको संचिक्खएतहिंचेव ।
तित्थगरोत्तिय पियरो, खेत्तंपुन भावतो सिद्धी ।। वृ- स यथाच्छन्दो गतिषु विषये एवं प्ररूपणां करोति-एगो गाहवती, तस्स तिन्नि पुत्ता, ते सव्वे खेत्तकम्मोवजीविणो । पियरेण खित्तकम्मे नियोजिता । तत्थेगोखेत्तंकम्मंजहानत्तंकरेइ । एगो अडविं गतो देसं देसेणं हिंडइ इत्यर्थः । एगो जिमित्ता जिमित्ता देवकुलालादिसु अच्छति । कालांतरेण तेसिं पियामतो ।तेहिंदव्वंपितिसंतियं काउंसव्वंसम्मं विरिक्कं । एवं तेसिंजंएगेन उवजियंतंसव्वेसिंसामणं जायं । एवं अम्हंपिवा तित्थयरोतस्सव्वयोवदेसेणंसव्वेसमणा कायकिलेसंकुव्वंति । अम्हे नकरेमो। जंतुष्भेहिं कयंतंसामन्नं जहा तुम्भे देवलोगं सुकुलपव्वायातिंवा सिद्धिं वा गच्छह तहाअम्हे विगच्छि
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org