________________
२७४.
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१-१/३० चोइए गगदोसे दिठंतो पन्नगतिलेहिं ।। वृ- एवमुपदशि इन प्रकारेण शय्यातरपिण्डादि प्रतिसेव्य पुनरकारणतयो पस्थितस्य ग्लानादिप्रयोजनेषुप्रतपिताभक्तपानप्रदानादिना सीपष्टम्भीकृताःसाधवो येन प्रसर्पितसाधुस्तस्य पदं प्रतिसेवालक्षणंहसतिएवमेवमुच्यते । अयमत्रसम्प्रदायोयदिगञ्चरात्रिदिवंदशरात्रिंदिवंयावभिन्नमास इत्यापनोभवति, ततःसएवमेवमुच्यते, तस्यसाधुप्रतर्पणनैवशुद्धिभावात्, अथमासादिषकमापन्नस्तदन्तिमंएवं हसतियद्यथा यदिद्वौ मासावापन्नस्ततएको मासोमुच्यते, एको दीयते, अथत्रीन् मासान तर्हिएकोमुच्यतेद्वौमासौदीयतेइत्यादि । अत्रपरोरागद्वेषौचोदयति, यथायूयंरागद्वेषवन्तः । तथाहियेन साधूनां प्रतर्पितं तस्यपदमनुरागतोहासयथ, येन पुनर्न प्रतितर्पितं तस्य द्वेषतः सकलमपि प्रायश्चित्तं परिपूर्णप्रयच्छथ | सूरिराह-दिठंतो पन्नगतिलेहिनवयंरागद्वेषवन्तस्तथा चात्रदृष्टान्त उपमापन्नकतिलैः तथाहि पन्नकतिला नाम दुर्गन्धितिलाः तेस्थानद्वयेऽपि स्थापिताः । तत्रैके निम्बपुष्पैर्वासिताः, अपरे स्वाभाविकाएव स्थितः । तत्रयेनिम्बपुष्पैर्वासितास्तेषांदुरभिगन्धोबहुविधेनोपक्रमेणापनेतुंशक्यते। इतरेषां स्तोकेन एवमिहापिये स्वरूपतः पार्श्वस्था अपरं च साधुसामाचारीप्रद्वेषतो ग्लानादिप्रयोजनेषु साधूनामप्रतर्पिणोऽवर्णभाषिणश्च ते महता प्रायश्चितेन शुद्धिमासादयन्ति । ये तु पार्श्वस्था अपि कर्मलघुतयासाधुसमाचारनुगताःसाधून ग्लानादिप्रयोजनेषुप्रतर्पयन्तिश्लाघाकारिणश्चतेस्तोकापराधेन एवमेवशुद्धयन्ति, महापराधिनोऽन्तिमपदहास्तःस्तोकेनप्रायश्चित्तेनेतिपन्नकतिलाश्चोपलक्षणंतेन सर्वाश्यसशिरोगाभ्यांधौताधौतशारदपटाभ्यांपन्नकतिलेन चोपमाद्रष्टव्याः ।तद्यथा सर्वमश्नातीत्येवं शील:सर्वाशीबहुभक्षकोऽसर्वाशी अल्पभोजी,तत्रसर्वाशी रोगी कर्कशया क्रिययाशुद्धिमासादयति । असर्वाशीस्तोकया क्रियया यथावाद्वौ पटौशारदौ तत्रैको वातेवातिप्रतिदिवसंतेन वातेनधून्यते अपरो नएवं तयोर्द्वयोरपिकालक्रमेण मलिनीभूतयोर्विधूतपटः स्तोकेनोपक्रमेणशुद्धिमासादयत्यविधूतपटो बहनोपक्रमेणएवं यः पार्श्वस्थःसाधूनामवर्णभाषीसमहता प्रायश्चित्तेनशुद्धिंलभते । इतितस्मैपरिपूर्ण प्रायश्चित्तं दीयते । इतरस्य तु साधूनां प्रतर्पणेन वर्णभाषणेन च शुद्धिःसम्भवत्येतदर्थं हास इति साम्प्रतमेतदेव विवरीषुः परः प्रश्नंभावयति[भा.८४५] जो तुझंपडितप्पइतस्सेगंठाणगंतुहासेहा ।
वह अप्पडितप्पे इइरागद्दोसियातुब्भे ।। वृ- योऽस्माकं प्रतितर्पयति उपकारं करोति, तस्य एकं स्थानकमन्तिमलक्षणं प्रागुक्तस्वरूपं हासयथ,यः पुनर्नप्रतितर्पयति तस्मिन्नप्रतितप्तदेकस्थानकमन्तिमलक्षणंवर्धयथ । पूर्ण परिपूर्णं तस्मै प्रायश्चित्तंदत्थ इत्यर्थः । इत्येवममुनाप्रकारेणयूयंरागद्वेषिकारागद्वेषवन्तः ।सम्प्रतियदुक्तंपन्नकतिलैदृष्टान्तइति तद्भावयति[भा.८४६] इहरहवितावचोयग कटुयं तेलं तुपन्नगतिलाणं ।
किं पुन निम्बतिलेहिंभावियाणंभवेखज्जं ।। वृ- इतरथा पिनिम्बकुसुमादि वासनामन्तरेणापि तावत् हेचोदकपन्नकतिलानां दुर्गधितिलानां तैलं कटुकमेव । तुरेवकारार्थो भिन्नक्रमश्च । नखाद्यंभवतीतिभावः । किंपुनस्तेषांपन्नकतिलानां निंबतिलैः तिला इव सूक्ष्मत्वात् निंबतिलाः कुसुमानि स्वस्यतिलानि स्वतिलास्तैर्निम्बकुसुमैरित्यर्थः भावितानां वासितानांतैलंखाद्यं भवेन नैव भवेदित्यर्थः । एष दृष्टान्तोऽयमुपनयः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org