________________
उद्देशक : १, मूलं: १४, [भा. ४५५]
१६१ समभारियातो तस्स गच्छतो सुंकठाणेसुं कितो उवठितो भणइ, एगं भंडिं दाउं वच्च, किं मम उयारणविक्खेवेण मुक्खमरुगो भणइ उयारिताए एक्कक्कातो वीसइमं भागं गेण्हसु, सुंकिएण तस्स सव्वभंडीतो उयारिता, एकेकातो वीसइमो भागो गहितो, मरुगसरिच्छा अगीया, सुंकियसरिसो गुरु, अहवा निहिदितो कज्जा कज्जे जयमाणा जयमाणासु, एक्केण वाणिएण निही उक्खणितो, तं अणेहिं नाउं निवेइयं वणिओदंडितो निही य से हडो, एवं मरुएणवि निही दिट्ठो, रणो निवेइओ, रणो पुच्छितो, तेनसव्वं कहियं,मरुगो पूइतोनिहीविसेदिक्खिणादिन्नो, एवंजोकजेजयणागारी तस्ससव्वंमरुगस्सेव मुच्चइ, जो कज्जे अजयणागारी अकज्जे य जयणागारी य अजयणागारी य, एतेसु वणिगस्सेव पच्छित्तं दिज्जइ, नवरंकज्जे अजयणाकारिस्सलघुतरं दिजइएतदेवाह - [भा.४५६] वणिमरुगनिही यपुनो, दिठंता तत्थ होतिकायव्वा ।
गीयत्थमगीयाणय उवणयणंतेहिंकायव्वं ।। वृ-गीतार्थानामगीतार्थानांचविषये वणिक्मरुकनिधयः पुनः दृष्टांताभवंति, कर्त्तव्याः,तत्रवणिजा गीतार्थानामुपनयनकर्त्तव्यं, मरुकेनागीतार्थानां एवमेतच्चानंतरमेवभावितं,तत्रवणिग्मरुकदृष्टांतावेव भावयति। [भा.४५७] वीसंवीसंभंडी वणिमरुसव्वा यतुल्लभंडातो।
वीसइभागंसुकं मरुगसरित्थो इहमगीतो ।। वृ- वणिजा मरुकेण च प्रत्येकं विंशतिविंशतिभांड्यो गंत्र्यः कृताः, कथं भूता इत्याह, सर्वास्तुल्यभंडाः तुल्यक्रयाणकाः तत्र शौल्किको विंशतितमो भागः प्रत्येकमेकैकं विंशतितमं भागं याचितवान्, वणिक्एकांभांडीमेवदत्तवान्, मरुस्तुप्रत्येकं प्रत्येकंभंडीभ्य एकैकंविंशतितमंभाग, अत्र वणिक्सदृशो गीतार्थो, मरुक्सदृशः पुनरिह अगीतोऽगीतार्थः, अथवा कार्याकायेषु यतनायतनयोनिधिलाभे यौवणिग्मरुको दृष्टांतौ कर्तव्यो,तथा चाह, अथवा - [भा.४५८] वणिमरुगय निहिलंभ निवेइए वणिय दंडो।
मरुए पूय विसज्जण इय कजमकज जयमजओ ।। वृ-अथवेतिप्रकारांतरेएतच्चप्रकारांतरमिदंपूर्वगीतार्थागातार्थयोवणिग्मरुकदृष्टांतावुक्ताविदानी तुकार्याकार्येषु यतनायामयतनायां च निधिलाभोपलिक्षितौ वणिग्मरुकदृष्टांतावुच्येते, इति, वणिजा निधिलाभे अनिवेदिते वणिजो राज्ञा दंडः कृतः, मरुकेणनिधिलाभे निवेदिते तस्मिन् मरुके राज्ञा पूजा कृता, विसर्जनं च प्रदानं च निधिः मरुकाय कृतं इत्येवममुना दृष्टांतेन कार्यमकार्यं वाऽधिकृत्य यतमानोऽयतमानश्चोपनेतव्यः, यः कार्येयतनाकारी, समरुक इव पूज्यः, सर्वमपिच तस्य प्रायश्चित्तं मुच्यते, कार्ये अयतनाकारी अकार्ये यतनाकारी अकार्ये यतनाकारी च वणिगिव दंड्यते नवरं कार्येऽयतनाकारिणः स्तोकोदंडः, अथवायदधस्तादवाचि आचार्यस्य सर्वमुच्यते, किमिति वा शेषाः साधवः सर्वं प्रायश्चित्तंबाह्य अत्र निधिदृष्टांतस्तथाचाह[भा.४५९] मरुयसमाणो उ, गुरू मुच्चइ पुव्वंपिसव्वंसे ।
साहू वणिउव जहा, वाहिजइसव्वपच्छित्तं ।। वृ-कथानकंप्रागुक्तमेव उपनयनस्त्वन्यथा,यथामरुकोनिधिलाभनिवेदनेन राज्ञोअनुग्रहंकृतवान् सान
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org