________________
११३
उद्देशक : १, मूलं: १०, [भा. ३२८] अलीकभाषणहेतो गगादेर्निर्मूलकाषंकर्पणात् उक्तंचरागाद्वा द्वेषाद्वा मोहाद्वा वाक्यमुच्यते ह्यनृतं; यस्य तु नैते दोपास्तस्यानृतकारणं किंस्यात् ।
ननु यद्यप्येवं तथापि विषमाणि खलु प्रतिसेवनावस्तूनि विषमेषु च प्रतिसेवनावस्तुपु कथं तुल्यं प्रायश्चित्तमिति तत्राह - [भा.३२९] कामविसमावत्थूतुल्ला सोहीतहावि खलु तेसिं;
पंचवणितिपंचखराअतुल्लमुल्लाय आहरणं । वृ- काममित्यनुमतौ, काममनुमन्यामहे विषमाणि वस्तूनि प्रतिसेवनालक्षणानि, तथापि खलु निश्चितंतेषांशुद्धिस्तुल्याभवति प्रतिसेवकभेदात्, एकत्र ह्यगीतार्थः प्रतिसेवकोऽन्यत्रगीतार्थःतथाचात्र पंचवणिजां पंचानां वणिजां । त्रिपंच खराः पंचदश गर्दभाः, पंचवणिजि पंचखराः कथंभूता इत्याह - अतुल्यमूल्या अतुल्यमसदृशं मूल्यं येषां ते, आहरणं दृष्टांतः पंचवणिया समभागसामाइया ववहरति, तेसिं पन्नरस खरा लाभतो जाता, ते विसमभावाहित्तेण विसममोल्लत्तेण य समं विभइडमवाएंता भंडिउमारद्धा, ततोते एकस्य बुद्धिमंतस्स समीवमुवट्ठिया, तेन खराण मुलं पुच्छिया तेहिं कहियं, ततो भणति समविभयामित्ति,धीरा होह, माभंडेह, ततोतेन एक्को खरोसट्ठिमोल्लो एकस्यवाणियगस्सदिनो दोनि खरा पत्तेयं तीसमो ल्लाबिइयस्सदिणा, तिण्हं खराणं पत्तेयं वीसंवीसं मोल्लं तइयस्स दिन्ना, चउण्हं खराणं पत्तेयं पन्नरस २ मोल्लं ते चउत्थगस्सवाणि यगस्स दिन्ना पंचखरा पत्तेयं वार समोल्ला ते पंचमस्स वाणियगस्स दिनाएतदेवाह[भा.३३०] विनिउत्तभंडभंडणमा भंडह तत्थ एगोसट्ठीओ,
दो तीस तिन्निवीसचउ पन्नरसपंचबारसग ।। वृ-पंचानांवणिजांसमभागसामाजिकानां विनियुक्तभांडानां विनियुक्तंव्यापारितंभांडंक्रयाणकं यैस्ते तथातेषां पंचदशखरा अभूवन्निति वाक्यशेषः, तेचविपमभारवाहिनो विपममूल्याश्चततो यद्यपि समविभागेनविभज्यमानरूपास्त्रयस्त्रयोभवंतितथाप्यतुल्यमूल्याइति, परस्परभंडनमभूत्तत्र एकोपरो मध्यस्थः समागत्य ब्रूते, मा भंडयताहं समविभागेन विभज्य दास्यामीति, तत्रैकः पष्ठिकः षष्ठिमूल्य एकस्य दत्त इति वाक्यशेषः, एवं द्वौ त्रिंशन्मूल्यौ द्वितीयस्य त्रयो विंशतिमूल्यास्तृतीयस्य, चत्वारः पंचदशमूल्याः चतुर्थस्य पंच द्वादशमूल्याः पंचमस्य, यथा तेषां पंचानां वणिजां पंचदश खराः परस्परमतुल्य मूल्यतया विभिन्नास्तथा केनापि विभज्य दत्ता, यथा तुल्या लाभप्राप्तिर्भवति, तथा साधूनामपि गीतार्थादिभेदानामनेकविधानामागमव्यवहारिणाश्रुत व्यवहारिणा वा तथा कंचनापि रासभस्थानीयामासा विभज्य दीयंते; यथा तुल्या विशोधिर्भवति इति एतदेवाह[भा.३३१] कुसलविभागसरिसउगुरुसाहूय होंति वणियावा;
रासभसमा यमासा, मोल्लं पुनरागदोसाउ । वृ- कुसलो विभागे कुसलविभागः, राजदंतादित्वाभ्युपगमात् कुशलशब्दस्य पूर्वनिपातः तेन सदृशकस्तुल्यो गुरुरागमव्यवहारी श्रुतव्यवहारी वासाधवश्च भवंति वणिजइव वणिजतुल्याः, वाशब्द उपमानार्थः वा विकल्पोपमानयो रिति वचनात्, रासभसमश्चमासा मूल्यं पुन रागद्वेषावेव तु शब्द एवकारार्थः तथाहि यथा रासभद्रव्यगुणवृद्धिहानितो मूल्यस्य वृद्विहानी तथा रागद्वेषवृद्धिहानिकृते 218
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org