________________
२८४
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-५/१४७ मारित्ता रज्जं तिहा विभजामो।तंच रन्ना नायं । तत्थ जेट्टो 'जुवराया तुमंपमाणभूओ कीस एवं करेसि?' तितस्स भोगहरण-बंधण-ताडणादियासव्वेदंडप्पगाराकया।मज्झिमो एयप्पहाणो'त्ति काउं तस्स भोगहरणं न कयं बंध-वह-खिंसाईया कया। कनीयसो ‘एएहिं वियारिउत्ति काउं तस्स कन्नविवोडदंडो खिंसादंडो य कओ न भोगहरणाईओ। अक्षरगमनिका-सशेऽप्यपराधे युवराजस्य भोगहरण-बन्धनादिको महान् दण्डः कृतः, मध्यमस्य बन्ध-वधादिकोन भोगहरणम्, अव्यक्तः-कनिष्ठस्तस्य कर्णामोटिकादिकः खिंसा च कृता । अयमर्थोपनयः-यथा लोके तथा लोकोत्तरेऽप्युत्कृष्ट-मध्यम-जघन्येषुपुरुषवस्तुषुबृहत्तमो लघुर्लघुतरश्च यथाक्रमंदण्डः क्रियते।।
प्रमाणभूते च पुरुषेऽक्रियासु वर्तमाने एते दोषाः[भा.५७८१] अप्पञ्चय वीसत्थत्तणं च लोगगरहा दुरहिगम्मो ।
आणाए य परिभवो, नेव भयं तो तिहा दंडो॥ वृ-लोकः सकषायमाचार्यं दृष्ट्वा ब्रूयात्-एत एवाचार्या भणन्ति-अकषायं चारित्रं भवति, स्वयंपुनरित्थंरुष्यन्ति। एवंसर्वेषूपदेशेष्वप्रत्ययो भवति।सेषसाधूनामपिकषायकरणेविश्वस्तता भवति । लोको वा गहाँ कुर्यात्-प्रधान एवामीषां कलहं करोतीति । रोषणश्च गुरु शिष्याणां प्रतीच्छानांच दुरधिगमो भवति । रोषणस्य चाज्ञां शिष्याः परिभवन्ति, न च भयं तेषां भवति । अतो वस्तुविशेषकारणात् त्रिधा दण्डः कृतः॥ [भा.५७८२] गच्छम्मि उ पट्टविए, जम्मि पदे स निग्गतो ततो बितियं ।
भिक्खु-गणा-ऽऽयरियाणं, मूलं अणवट्ठ पारंची। वृ-गच्छे यस्मिन् पदे प्रस्थापिते निर्गतस्ततो द्वितीयं पदंपरगणे सङ्क्रान्तः प्राप्नोति। तद्यथातपसि प्रस्थापितेयदि निर्गतस्ततश्छेदंप्राप्नोति, चेदेप्रस्थापितेनिर्गतस्ततोमूलम् ।एवं भिक्षोरुक्तम्। गणावच्छेदिकस्यानवस्थाप्ये आचार्यस्यपाराञ्चिके पर्यवस्यति । अथवा येन भक्तार्थनादिना पदेन गच्छाद् निर्गतस्ततो द्वितीयपदमन्यगणे गतस्य प्रारम्यते । यथा-गच्छाद् भक्तार्थनपदेन निर्गतस्ततोऽन्यंगणंगतस्य सगणस्तेन समंनभुङ्क्तेस्वाध्यायंपुनः करोति, एवं स्वाध्यायपदेन निर्गतस्य वन्दनकं करोति, वन्दनपदेन निर्गतस्यालापं करोति, आलापपदेन निर्गतस्य परगच्छश्चतुर्भिरपिपदैः परिहारं करोति, वन्दनपदे निर्गतस्यालापं करोति, आलापपदेन निर्गतस्य परगच्छश्चतुर्भिरपिपदैः परिहारं करोति । "भिक्खु-गणा-ऽऽयरियाणं" इत्यादिनातुत्रयाणामपि अन्त्यप्रायश्चित्तानि गृहीतानि ॥ द्वितीयपदमाह[भा.५७८३] कारणे अनले दिक्खा, समत्ते अनुसहितेन कलहो वा।
कारणे सद्दे ठिताणं, कलहो अन्नोन तेनं वा॥ वृ-कारणे 'अनलस्' अयोग्यस्य दीक्षा दत्ता । समाप्ते च तस्मिन् कारणे तस्यानुशिष्टि क्रियते। तथाऽप्यनिर्गच्छता तेन समं कलहोऽपि कर्तव्यः । कारणे वा शब्दप्रतिबद्धायां वसतौ स्थितास्ततोऽन्योन्यं तेन वा' मैथुनशब्दकारिणा समं कलहः क्रियते येन शब्दो न श्रूयेत ॥
मू. (१४८) भिक्खू य उग्गयवित्तीए अनत्यमियसंकप्पे संथडिए निव्वितिगिंछे असनं वा४ पडिग्गाहित्ता आहारं आहारेमाणे अह.पच्छा जाणिज्जा-अनुग्गए सूरिए अत्थंमिए वा, से जंच मुहे जं च पाणिसि जंच पडिग्गहए तं विगिंचमाणे वा विसोहेमाणे वा नो अइक्कमइ, तं अप्पणा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org