Page Text
________________
उद्देशकः ४, मूलं-१४२, [भा. ५६६६] वा यावदल्प-सन्तानकेषु “अधेरयणीमुक्कमउडेसु"त्ति अञ्जलिमुकुलितं बाहुद्वयमुच्छ्रितं मुकुट उच्यतेस च हस्तद्वयप्रमाणः । यदाह बृहद्भाष्यकृत्मउडोपुनदोरयणी, पमाणतोहोइ हूमुणेयव्यो। ___ रनिभ्यां-हस्ताभ्यां मुक्ताभ्यां-उच्छ्रिताभ्यां यो निर्मितो मुकुटः स रलिमुक्तमुकुटः । एतावप्रमाणमधस्तादुपरिच यत्रान्तरालंन प्राप्यतेतेष्वघोरलिमुक्तमुकुटेषुतृणादिषुन कल्पते वर्षावासे वस्तुम् ॥अथ तृणेषुवायावदल्प० सन्तानकेषुउपरिरलिमुक्तमुकुटेषुयथोक्तप्रमाणेषु मुकुटोपरिवर्तिषु संस्तारके निविष्टस्य साधोरर्धतृतीयहस्ताद्यपान्तरालयुक्तेष्वित्यर्थः । ईश्यां वसतौ कल्पते वर्षावासे वस्तुमिति सूत्रचतुष्टयार्थः॥अथ भाष्यकारः प्रथमसूत्र विवरीषुराह[भा.५६६७] तणगहणाऽऽरन्नतणा, सामगमादी उ सूइया सव्वे ।
. सालीमाति पलाला, पुंजा पुन मंडवेसुकता॥ वृ-तृणग्रहणाद् आरण्यकानि श्यामाकादीनि सर्वाण्यपि तृणानि सूचितानि । पलालग्रहणेन शाल्यादीनि पलालानि गृहीतानि ।पुआःपुनस्तृणानांपलालानांवा उपरिमण्डपेषुकृता भवन्ति। येषु हि देशेषु स्वल्पानि तृणानि तेषु पुञ्जरूपतया तानि मण्डपेषु सङ्गृह्यन्ते, अधस्ताद्भूमौ स्थापितानि मा विनश्येयुरिति कृत्वा । [भा.५६६८] पुंजा उ जहिं देसे, अप्पप्पाणा य होंति एमादी।
अप्प तिगपंच सत्त य, एतेन य वच्चती सुत्तं॥ वृ-एवं यत्र देशे मण्डपेषु पुजाः कृता भवन्ति तत्र विवक्षितायां वसती ते पुजा अल्पप्राणा अल्पबीजा एवमादिविशेषयुक्ता भवेयुः, अत्र कस्याप्येवं बुद्धि स्यात्-अल्पाः प्राणास्त्रयः पञ्च सप्त वा मन्तव्याः, अत आह-न ‘एतेन' परोक्तेनाभिप्रायेण सूत्रं व्रजति, किं तर्हि ? अल्पशब्दोऽत्राभाववाचको द्रष्टव्यः, प्राणादयस्तेषुन सन्तीति भावः ॥अत्र परः प्राह[भा.५६६९] वत्तव्वा उ अपाणा, बंधनुलोमेणिमं कयं सुत्तं ।
पाणादिमादिएसुं, ठंते सहाणपच्छित्तं॥ वृ-यदिअभावार्थोऽल्पशब्दस्तत एवंसूत्रालापकावक्तव्याः-“अपानेसुअबीएसुअहरिएसु" इत्यादि। गुरुराह-बन्धानुलोम्येनेत्थं सूत्रकृतम् “अप्पपानेसु" इत्यादि, एवंविधोहि पाठः सुललितः सुखेनैवोच्चरितुं शक्यते । यदि पुनौं त्रयः पञ्च वा द्वीन्द्रियादयः प्राणिन आदिशब्दादण्डादीनि वा यत्र भवन्ति तत्र तिष्ठन्ति ततस्तेषां विराधनायां स्वस्थानप्रायश्चित्तं द्रष्टव्यम्॥
कथं पुनरल्पशब्दोऽभावे वर्तते? तत आह[भा.५६७०] थोवम्मिअभावम्मिय, विनिओगो होति अप्पसद्दस्स।
थोवे उ अप्पमाणो, अप्पासी अप्पनिदोय ॥ वृ-स्तोकेऽभावेच अल्पशब्दस्य 'विनियोगः' व्यापारो भवति । तत्र स्तोकार्थवाचको यथाअल्पमानो अल्पाशी अल्पनिद्रोऽयम् ।।अभाववाचको यथा[भा.५६७१] निस्सततस्स उ लोए, अभिहाणं होइ अप्पसत्तोत्ति।
लोउत्तरे विसेसो, अप्पाहारो तुअट्टिजा ॥ वृ-यः किल निसत्त्वः पुरुषस्तस्य लोकेऽल्पसत्त्वोऽयमित्यभिधानं भवति।लोकोत्तरेऽप्ययं विशेषः समस्ति, यथा-अल्पाहारोभवेद्अल्पंचत्वग्वर्तयेत्।अभावेऽपिश्यते, यथा-"अप्पायंके'
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
| SR No. | 003324 |
| Book Title | Agam Suttani Satikam Part 20 Bruhat kalpa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Agam Shrut Prakashan |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 452 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bruhatkalpa |
| File Size | 24 MB |