________________
उद्देशकः ४, मूलं-१३२, [भा. ५४९२]
२२९ कम्पइआयरिय-उवज्झायत्तं अनिक्खिवित्ता अन्नंआयरिय-उवज्झायं उद्दिसावित्तए; कप्पइ से आयरिय-उवज्झायत्तं निक्खिवित्ता अन्नं आयरिय-उवज्झायं उद्दिसावित्तए नो से कप्पति अनापुच्छित्ताआयरियं वाजाव गणावच्छेइयंवा अन्नं आयरिय-उवज्झायंउद्दिसावित्तए; कप्पति से आपुच्छित्ताआयरियं वाजाव गणावच्छेइयं वा अनं आयरिय-उवज्झायं उद्दिसावित्तए। तेय से वितरंति एवं से कप्पति जाव उदिसावित्तए; ते य से नो वियरंति एवं से नो कप्पइ जाव उद्दिसावित्तए । नो से कप्पइ तेसिं कारणं अदीवित्ता अन्नं आयरिय-उवज्झायं उदिसावित्तए; कप्पइ से तेसिं कारणं दीवित्ता जाव उदिसावित्तए।
वृ-सूत्रद्वयस्य व्याख्या प्राग्वत् ॥अथ भाष्यम्[भा.५४९२/२]निक्खिविय वयंति दुवे, भिक्खू किं दानि निखिवतू॥
वृ-"निक्खिविय वयंति दुवे" इत्यादि पश्चार्द्धम् । 'द्वौ' गणावच्छेदिक आचार्योपाध्यायश्च यथाक्रमं गणावच्छेदिकत्वमाचार्योपाध्यायत्वं च निक्षिप्य व्रजतः । यस्तु भिक्षु स किमिदानीं निक्षिपतु? गणाभावाद्न किमपि तस्य निक्षेपणीयमस्ति, अतएव सूत्रेतस्य निक्षेपणंनोक्तमिति भावः॥अथ गमावच्छेदिका-ऽऽचार्ययोर्गणनिक्षेपणे विधिमाह[भा.५४९३] दुण्हऽट्ठाए दुण्ह वि, निक्खिवणं होइ उज्जमंतेसु ।
सीअंतेसु असगणो, वच्चइमा ते विनासिज्जा। वृ-'द्वयोः' ज्ञान-दर्शनयोराय गच्छतोः 'द्वयोरपि' गणावच्छेदिका-ऽऽचार्ययोः स्वगणस्य निक्षेपणं ये 'उद्यच्छन्तः' संविग्ना आचार्यास्तेषु भवति । अथ सीदन्तस्ते ततः 'सगणः' स्वगणं गृहीत्वाव्रजतिनपुनस्तेषामन्तिकेनिक्षिपति । कुतः? इत्याह-मा ते शिष्यास्तत्रमुक्ता विनश्येयुः। इदमेव भावयति[भा.५४९४] वत्तम्मि जो गमो खलु, गणवच्छे सो गमो उ आयरिए।
निक्खिवणे तम्मि चत्ता, जमुद्दिसे तम्मि ते पच्छा। वृ-यो गम उभयव्यक्ते भिक्षावुक्तः स एव गणावच्छेदिके आचार्ये च मन्तव्यः । नवरम्गणनिक्षेपं कृत्वा तौ आत्मद्वितीयौ आत्मतृतीयौ वा व्रजतः । तत्र स्वगच्छ एव यः संविग्नो गीतार्थआचार्यादिस्तत्रात्मीयसाधून निक्षिपति। अथासंविग्नस्यपाइँ निक्षिपतिततःतेसाधवः परित्यक्ता मन्तव्याः, तस्माद् न निक्षेपणीयाः किन्तु येन तेन प्रकारेणात्मना सह नेतव्याः।ततो यमाचार्यसगणावच्छेदिकआचार्योवा उद्दिशतितस्मिन् ‘तान्' आत्मीयसाधून पश्चानिक्षिपति, यथा अहं युष्माकं शिष्यस्तथा इमेऽपियुष्पदीयाः शिष्या इति भावः ।। इदमेवाह[भा.५४९५] जहअप्पगंतहा ते, तेन पहुप्पंते ते न घेत्तव्वा ।
अपहुप्पंते गिण्हइ, संघाडं मुत्तु सव्वेवा।। वृ-यथा आत्मानं तथा तानपिसाधून निवेदयति । 'तेनापि' आचार्येणपूर्यमाणेषुसाधुषु 'ते' प्रतीच्छकाचार्यसाधवोन ग्रहीतव्याः, तस्यैव तान्प्रत्यर्पयति।अथ वास्तव्याचार्यस्य साधवोन पूर्यन्ते तत एकं सङ्घाटकं तस्य प्रयच्छति, तं मुक्त्वा शेषानात्मना गृह्णाति । अथ वास्तव्याचार्य सर्वथैवासहायस्ततः सर्वानपि गृह्णाति॥ [भा.५४९६] सहु असहुस्स वि तेन वि, वेयावच्चाइ सव्व कायव्वं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org