________________
२२८
बृहत्कल्प-छेदसूत्रम् -३-४/१३१
एतैः षड्भिर्विरहिता ये 'काथिकादयः' काथिक-प्राश्निनकःमामाक-सम्प्रसारकाख्या चत्वारस्तानप्युद्दिशतस्त एव दोषाये षट्स्थानेषु-पार्श्वस्थादिषुगतानां-प्रविष्टानां भवन्ति ॥
एष सर्वोऽप्यवसने आचार्ये विधिरुक्तः। अथावधावित-कालगतयोविधिमाह[भा.५४८९] ओहाविय कालगते, जाधिच्छा ताहि उद्दिसावेइ ।
अव्वत्तेतिविहे वी, नियमा पुन संगहट्ठाए। वृ-अवदाविते कालगते वा गुरौ 'त्रिविधेऽपि' प्रतमभहावर्जे भङ्गत्रयेऽपि योऽव्यक्तः स यदाइच्छा भवति तदाऽन्यमाचार्यमुद्देशयति।अथवा त्रिविधेऽपि' कुलसत्केगणसत्केसङ्घसत्के चआचार्योपाध्यायेआत्मन उद्देशं कारयति।सचाव्यक्तत्वानियमात्सङ्ग्रहोपग्रहार्थमेवोद्दिशति। आचार्यं गृहीभूतमवसनं वा यदा पश्यति तदेत्यं भणति[भा.५४९०] ओहाविय ओसने, भणइ अनाहा वयं विना तुझे।
कमसीसमसागरिए, दुप्पडियरगंजतो तिण्हं । वृ-अवधावितस्यावसनस्यवागुरोः ‘क्रमयोः पादयोःशीर्षमसागारिके प्रदेशेकृत्वा भणतिभगवन्! अना वयं युष्याविना, अतः प्रसीद, भूयः संयमेस्तित्वासनाथीकुरुडिम्भकल्पानस्मान्। शिष्यः पृच्छति-तस्य गृहीभूतस्य अचारित्रिणो वा चरणयोः कथं शिरो विधीयते ? गुरुराह'दुष्प्रतिकरं दुःखेन प्रतिकर्तुं शक्यं यतस्त्रयाणा, तद्यथा-माता-पित्रोः स्वामिनो धर्माचार्यस्य च।यदुक्तम्-"तिण्हंदुप्पडियारंसमणाउसो!-अम्मा-पियस्स भट्टिस्स धम्मायरियस्सय" इत्यादि। तत एवमवसन्नेऽवधाविते वा गुरौ विनयो विधीयते ॥ किञ्च- [भा.५४९१] जोजेन जम्मि ठाणम्मि ठाविओ दंसणे व चरणेवा।
सोतंतओ चुतं तम्मिचेव काउं भवे निरिणो॥ वृ-यः 'येन' आचार्यादिना यस्मिन् स्थाने स्थापितः, तद्यथा-दर्शने वा चरणेवा, 'सः शिष्यः 'तं' गुरुं 'ततः' दर्शनात् चरणाद्वा च्युतं तत्रैव' दर्शने चरणे वा 'कृत्वा' स्थापयित्वा निर्ऋणः' ऋणमुक्तो भवति कृतप्रत्युपकार इत्यर्थः॥ .. अथ “कप्पइ तेसिं कारणं दीवित्ता" इत्यादिसूत्रवयवं व्याचष्टे.. [भा.५४९२/१]तीसु वि दीवियकजा, विसज्जिता जइ य तत्थतं नत्यि।
कृ-'त्रिष्वपि' ज्ञान-दर्शन-चारित्रेषु व्रजन्तो भिक्षुप्रभृतयः 'दीपितकार्या' पूर्वोक्तविधिना निवेदितस्वप्रयोजना गुरुणा विसर्जिता गच्छन्ति । यदि च 'तत्र' गच्छे 'तद्’ अवसन्नतादिकं कारणं नास्ति तत उपसम्पद्यते, नान्यथेति॥
मू. (१३२) गणावच्छेइए य इच्छिज्जा अनं आयरिय-उवज्झायं उद्दिसावित्तए, नो से कप्पइ गणावच्छेइयत्तं अनिक्खिवित्ता अनंआयरिय-उवज्झायंउदिसावित्तए; कप्पइसे गणावच्छेइयत्तं निक्खिवित्ता अन्न आयरिय-उवज्झायं उदिसावित्तए । नो से कप्पइ अणापुछित्ता आयरियं वा जाव गणावच्छेइयं वा अन्नं आयरिय-उवन्झायं उदिसावित्तए; कप्पइ से आपुच्छित्ता जाव उदिसावित्तए । नो से कप्पति तेसिं कारणं अदीवित्ता अन्नं आयरिय-उवज्झायं उद्दिसोवित्तए; कप्पइसे तेसिं कारणं दीवित्ता अनंजाव उदिसावित्तए॥
मू. (१३३) आयरिय-उवन्झाए इच्छिज्जा अन्न आयरिय-उवज्झायं उद्दिसावित्तए, नो से
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org