________________
पीठिका- [भा.७६०]
२०३ [भा.७६०] परिसाइ अफरिसाई, दव्वे भावे य लोग उत्तरिए।
एक्केको विय दुविहो, अमच्च बडुईए दिटुंतो॥ वृ-परिश्रवितुं शीलमस्येति परिश्रावी, तद्विपरीतोऽपरिश्रावी । उभावपि द्विविधौ-द्रव्ये भावेच। तत्र द्रव्यतः परिश्रावी घटादि, अपरिश्रावी तुम्बकादि । भावतः परिश्रावी अपरिश्रावी च।एकैकोऽपिद्विविधः, तद्यथा-"लोग"त्तिलौकिकः “उत्तरिए"त्तिपदैकदेशेपदसमुदायोपचाराद् लोकोत्तरिकः। तत्र लौकिके भावतः परिश्राविणि अमात्यष्टान्तः । स चायम्-एगो राया। तस्स कन्ना गद्दभस्स जारिसा । सो निचं खोलाए अमुक्कियाए अच्छइ । सो अनया अमच्चेणं एगंते पुच्छिओ-किं तुब्भे भट्टारयपादा ! खोलाए आविद्धियाए अच्छह ? न कस्सइ सीसं कन्ना य दरिसेह? । रन्ना सब्भावो कहिओ, भणियंच-मा रहस्सभेयं काहिसित्ति । तेन अगंभीरयाए तं रहस्सअणहियासमाणेणअडविंगंतुं रुक्खकोहरे मुहंछोढूणंभणियं-गद्दभकन्नो राया, गद्दभकन्नो राया। तं रुक्खं अनेण केणइछेत्तुंवादित्रं कृतं । भवियव्ववायसेण यतंरन्नो पुरओ पढमं वाइयं। तं वजंतं भणइ-गद्दभकन्नो राया, गद्दभकन्नो राया । रन्ना अमच्च पुच्छिओ-तुमे परं एयं रहस्सं नायं, कस्स ते कहियं? । अमच्चेण जहावत्तं सिटुं । एस लोइओ परिस्सावी ॥
लोउत्तरिओजोअनहियासमाणो पुच्छिओवाअपुच्छिओवाअरिणयाणंअववायपयाणि सुणेत्ता उढिओ, तओ जइ कोइ अपरिणओ पुच्छइ-किं एयं कहिज्जइ ? । भणइ-चरण-करणं साहूणंवन्निजइ॥ईशस्यापरिश्राविणो यदि सूत्रंन ददाति तदा चतुर्लघु, अर्थनददातिचतुर्गुरु।। अथ “यश्च विद्वान्" इति द्वारमाह[भा.७६१] विदुजाणए विनीए, उववाए जो उ वट्टए गुरूणं ।
तब्विवरीयऽविणीए, अदित दिंते अलहु-गुरुगा। वृ-“विदंक् ज्ञाने" इत्यस्य धातोर्वेत्ति-जानातीति व्युत्पत्या विद्वान् ज्ञायक उच्यते, स चेहाभ्युत्थाना-ऽऽसनप्रदानादिरूपस्य विनयस्यविज्ञाता ग्राह्यः, न केवलं ज्ञायकः किन्तु विनीतः' यथावसरमभ्युत्थानादिनिवयप्रयोक्ता, तथा 'उपपाते' आज्ञानिर्देशे गुरूणां 'यस्तु यः पुनर्वर्तते तस्य सूत्रं न ददाति चतुर्लघु, अर्थन ददातिचतुर्गुरु ।तथा तस्य-विदुषो विपरीतस्तद्विपरीतस्तस्य विनयस्वरूपमजानत इत्यर्थः “विनीए" त्तिअकारप्रश्लेषाद् अविनीतस्य च सूत्रंददाति चतुर्लघु, अर्थं ददाति चतुर्गुरु ।। गतं “यश्च विद्वान्" इति द्वारम् । अथ “पत्ते य"त्ति द्वारम्-अत्र च तिस्त्र व्याख्याः, तद्यथा-पात्रमेवानुयोगंश्रोतुमर्हति नापात्रमितिप्रथमा, प्राप्त एवानुयोगश्रवणंकारयितव्यो नाप्राप्त इतिद्वितीया, वयक्तएवानुयोगंश्रावणीयोनाव्यक्तइति तृतीया, अस्यांचतृतीयव्याख्यायां “वत्ते य"त्ति पाठो द्रष्टव्यः । अथाभूनेव व्याचिख्यासुराह[भा.७६२] तितिनिए चलचित्ते, गाणंगणिए अ दुब्बलचरित्ते।
आयरियपारिभासी, वामावट्टे य पिसुणे य॥ [भा.७६३] आदीअदिट्ठभावे, अकडसमायारि तरुणधम्मे य।
___ गम्विय पइन्न निण्हइ, छेअसुए वज्जए अत्थं ।। वृ-तिन्तिणिकश्चलचित्तो गाणङ्गणिकश्चदुर्बलचारित्रःआचार्यपरिभाषीआचार्यपरिभावी वा वामावर्तश्च पिशुनश्च “आदीअदिट्ठभावे" त्ति आदौ-आवश्यकादिशास्त्रेषु वर्तमाना अदृष्टा
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org