________________
६६
गीयत्थो अरतो अट्ठो य पडिसेवति तत्थ अपायच्छित्ती भवति ॥ आह-केण कारणेण अपायच्छित्ती भवति ? उच्यते[भा. ४८१७] खेत्तोऽयं कालोऽयं, करणमिणं साहसो उवाओऽयं । कत्त त्तिय जोगति य, इति कडजोगिं वियाणाहि ।।
चू- "खेत्तो यं कालो यं" अस्य व्याख्या[भा. ४८१८]
निशीथ - छेदसूत्रम् - ३-१५ / ९१६
भूतो खेत्ते, काले भावे य जं समायरति । कत्ताओ सो अकप्पो, जोगीव जहा महावेजो ||
चू- रागदोसविरहितो दोण्ह वि मज्झे वट्टमाणो तुलासमो ओयो भण्णति, तेन रागदोसविरहियत्तणेण भूतो ओयभूतो, सो य ओयो अद्धाणादीखेत्तपडिसेवणं पडुच दुब्भिक्खादिकालपडिसेवणं वा पडुच्च गिलाणादि भावपडिसेवणं वा पडुच जं समायरइत्ति पडिसेवति रागद्दोसविरहितो सो अदोसो। कहं ? जेण सम्मं “करणमिणं "ति अवेक्खति, करणं किरिया, इह एवं कज्रमाणं निज्जरालाभं करेति, “साहओ उवाउ"त्ति नाणचरणाणि साहनिज्जाणि, सिं साहणे इमो उवाओ - "जयणाए अकप्पपडिसेवण" त्ति । अहवा-इह एरिसे खेत्ते काले वा अकम्पपडिसेवणमंतरेण नत्थि सरीरस्स धारणं, तदधीणाणि व नाणदंसणचरणाणि त्ति पडिसेवति । एस चेव उवाओ दोण्ह विगाहाए पच्छद्धा जुगवं वक्खानिज्जंति “कत्त त्तिय कत्ताओ” त्ति । जो एवं आलोइयपुव्वावरो कत्ता सो "अकप्पो" भवति । अकोपनिज्जो अकप्पो अदूसमिज्जो त्ति वृत्तं भवति । कहं ? उच्यते- “जोग" त्ति अस्य व्याख्या- "जोगीव जहा महावेजो" । जोगी धन्नंतरी, तेन विभंगणाणेण दद्धुं रोगसंभवं वेज्जसत्थयं कयं तं अधीयं जेण जहुत्तं सो महावेज्जो, सो आगमानुसारेण जहुत्तं किरियं करेंतो जोगीव भवति - अदोसो, जहुत्तकिरियकारिस्स य कम्मं सिज्झति । एवं इहं पि जोगिणो इव तित्थगरा, तदुवएसेण य उस्सग्गेणऽववादेण वा करेंतो "कडजोगि’"त्तिगीयत्थो अदोसवं वियाणाहि । इतिसद्दो दिट्टंतुवणयावधारणे दट्ठव्वो । अधवा "कत्त' "त्ति य " जोगि" त्ति य एतेसिं इमं वक्खाणं
[भा. ४८१६ ] अहवन कत्ता सत्था, न तेन कोविज्जति कयं किंचि । कत्ता इव सो कत्ता, एवं जोगी वि नायव्वो ।
चू- को कत्ता ? "सत्या" तित्थकरो । तेन तित्थकरेण कयं "ण कोविज्जइ" न खोभिज्जइत्ति वृत्तं भवति । एवं सो गीयत्यो कत्ता विधीए करेंतो अकप्पो भवति । कत्ता इव तीर्थकर इवेत्यर्थः । एवं जोगी वि नायव्वो । “जोगी” विभंगनाणी धन्नंतरी, जहा तेन कयं अकोप्पं भवति एवं गण विकतं अकोप्पं । एवं गीतो जोगीवत् जम्हा तम्हा गीतो जोगीविव नायव्वो । जतो य एवं ततो गीतो अदोसवं भवति ॥ एवमुवदिट्ठे सूरिणा । आह चोदग
[ भा. ४८१७] किं गीयत्थो केवलि, चउव्विहे जाणणे य गहमे य । तुले रागद्दोसे, अनंतकायस्स वज्रणता ॥
धू- सीसो पुच्छति - "किं गीयत्था केवली, जेण तस्स वयणं करणं च अकोप्पं भवति” ? ओमित्युजच्यते, अकेवली वि केवलीव भवति । अहवा केवली तिविधो सुयकेवली अवधिकेवली केवलिकेवली । एत्थ सुयकेवलिपन्नवणं पडुच केवलिवद् भवति । कथमुच्यते - "चउव्विहे
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
-