________________
३४
पुष्पिका-उपाङ्गसूत्रम् ३/५ तत्थणजे ते दिसापोखिया तावसा तेसिं अंतिए दिसापोक्खियत्ताए पव्वइत्तए पव्वयिते विय णं समाणे इमं एयारूवं अभिग्गहं अभिगिन्हिस्सामि-कप्पति मे जावज्जीवाए छटुंछट्टे णं अणिक्खित्तेणंदिसाचक्कवालेणंतवोकम्मेणं उटुंबाहातोपगिझिय २ सूराभिमुहस्सआतावणभूमीए आतावेमाणस्स विहरत्तएत्तिकट्ठएवं संपेहेइ २ कल्लं जाव जलते सुबहॅलोह जाव दिसापोक्खियतावसत्ताए पव्वइए २ वि य णं समामे इमं एयारूवं अभिग्गहं जाव अभिगिन्हित्ता पढमं छट्टक्खमणं उवसंपजित्ता णं विहरति।
तते णं सोमिले माहणे रिसी पढमछट्टक्खमणारणंसि आयावणभूमीए पचोरुहति २ वागलवत्थनियत्ये जेणेव सए उडए तेणेव उवा०२ किढिणसंकाइयं गेण्हति २ पुरच्छिमंदिसिं पुस्खेति, पुरच्छिमाए दिसाए सोमे महाराया पत्थाणे पत्थियं अभिरक्खउ सोमिलमाहणरिसिं अभि०२ जाणि य तत्थ कंदाणि य मूलाणि य तयाणि य पत्ताणि य पुप्फाणि य फलाणि य बीयाणि य हरियाणि ताणि अनुजाणउ त्ति कट्टपुरच्छिमंदिसं पसरति २ जाणि य तत्थ कंदाणि य जाव हरियाणि य ताइंगेण्हति किढिणसंकाइयं भरेति २ दब्भे य कुसे य पत्तामोडंच समिहा कट्ठाणि य गेण्हति २।
जेणेवसएउडएतेणेव उवा०२ किढिणसंकाइयगंठवेति २ वेदिवड्डेतिर उवलेवणसंमज्जणं करेति २ दमकलसहत्थगते जेणेव गंगा महानदी तेणेव उवा० २ गंगं महानदी ओगाहति २ जलमजणंकरेति २ जलकिडं करेतिर जलाभिसेयंकरेतिरआयंतेचोक्खेपरमसुइभूएदेवपिउकयकज्जे दब्भकलसहत्थगते गंगातो महानदीओ पञ्चुत्तरतिजेणेव सते उडएतेणेव उवा०२ दब्भे य कुसे य वालुयाए य वेदिंरएति २ सरयं करेति २ अरणिं करेति २ सरएणंअरणिं महेति २ अग्गिं पाडेति २ अगिंग संधुक्केति २ समिहा कट्ठाणि पक्खिवति २ अग्गि उज्जालेति २ “अग्गिस्स दाहिणे पासे सत्तंगाइं समादहे ।" तंजहा
वृ.तच्चे अज्झयणे शुक्र वक्तव्यताऽभिधीयते-'उक्खेवओ'त्ति उत्क्षेपः-प्रारम्भवाक्यं, यथा-जइ णं भंते ! समणेणं जाव संपत्तेणं दोच्चस्स अज्झयणस्स पुफियाणं अयमढे पन्नत्ते, तच्चस्स णं अज्झयणस्स भंते ! पुफियाणं समणेणं जाव संपत्तेणं के अढे पन्नत्ते? एवं खलु जंबू! तेणं कालेणं २ रायगिहे नयरे इत्यादि।
'तहेवागओ'त्ति रायगिहे सामिसमीवे । 'रिउव्वेय जाव' इति ऋग्वेदयजुर्वेदसामवेदार्थवणवेदानाम् इतिहासपञ्चमानाम् इतिहासः-पुराणं, निर्घण्टषष्ठानां-निर्घण्टो-नामकोशः, साङ्गोपाङ्गानाम् अङ्गानि-शिक्षादीनि उपाङ्गानि-तदुक्तप्रपञ्चनपराः प्रबन्धाः, सरहस्यानाम्-एदम्पर्ययुक्तानां धारकः-प्रवर्तकः वारकः-अशुद्धपाठनिषेधकः पारगः-पारगामि षडङ्गवित्, षष्ठितन्त्रविशारदःषष्ठितन्त्रं-कापिलीयशास्त्रंषटङ्गवेदकत्वमेवव्यनक्ति, सङ्ख्याने-गणितस्कन्धे शिक्षाकल्पे-शिक्षायामक्षरसवरूपनिरूपके शास्त्रे कल्पे-तथाविधसमाचारप्रतिपादके व्याकरणे-शब्दलक्षणे छन्दसि-गद्यपद्यवचनलक्षणनिरुक्तप्रतिपादके ज्योतिषामयने-ज्योतिशास्त्रे अन्येषु च ब्राह्मणकेषु शास्त्रेषु सुपरिनिष्ठितः सोमिलनामा ब्राह्मणः स च पार्श्वजिनागमं श्रुत्वा कुतूहलवशाज्जिनसमीपं गतः सन् ‘इमाइंचणं' इति इमान्-एतद्रूपान् ‘अट्ठाई ति अर्थान् अर्थ्यमानत्वादधिगम्यमानत्वादित्यर्थः ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org