________________
१४२
तन्दुलवैचारिक-प्रकिर्णकसूत्रम् २२ ओजसा-मातुराहारमिश्रेण शुक्रशोणितरूपेण गर्भो विवर्धते-वृद्धिं याति यावजात इति ।
भुजो जजिमजेमकम्माण्हसमाणचमढचट्टा' इतिप्राकृतसूत्रेण भुजधातोःअण्ह इत्यादेश इति । पुनर्गौतमो वीरदेवं प्रश्नयति
मू. (२३) कइणंभंते! माउअंगा पन्नत्ता?, गोयमा! तओ माउअंगापन्नता, तंजहा-मंसे १ सोणिए २ मत्थुलुंगे ३, कइणं भंते ! पिउअंगा पन्नत्ता?, गोयमा! तओ पिउअंगा पन्नत्ता, तंजहा-अट्टि १ अद्विमिंजा २ केसमंसुरोमनहा ३। .
वृ. 'कइणं भंते' हे भदन्त !णंइति वाक्यालङ्कारे कति मातुरङ्गानि आर्तवबहुलानीत्यर्थः प्रज्ञप्तानि?, जगदीश्वरो जगत्राता जगद्भावविज्ञाता वीर आह-हे गणधर ! गौतम ! त्रीणि मातुरङ्गानि प्रज्ञप्तानि मया अन्यैश्च जगदीश्वरैः, तद्यथा-मांसं-पललं १ शोणितं-रुधिरं २ मत्थुलुंगेति-मस्तकभेजकं, अन्ये त्वाहुः-मेदःफिप्फिसादि मस्तुलुंगमिति ३ ॥
'कइणं भंते!' कति हे भदन्त ! पैतृकाङ्गानि शुक्रविकारबहुलानीत्यर्थः प्रज्ञातानि?, हे गौतम ! त्रीणि पैतृकाङ्गानि प्रज्ञप्तानि, तद्यथा-अस्थि-हथु १ अस्थिमिजा-अस्थिमध्यावयवः २ केशश्मश्रुरोमनखाः ३, तत्र केशाः-शिरोजाः श्मश्रूणि-कूर्चकेशाः रोमाणि-कक्षादिकेशाः नखाः-करजा इति, केशादिकंबहुसमानरूपत्वादेकमेव, उभयव्यतिरिक्तानितु शुक्रशोणितयोः समविकाररूपत्वात्मातापित्रोः साधारणानीति॥गर्भस्थोऽपि किं कश्चिद् जीवोनरकं देवलोकं वा गच्छतीति गौतमो वीरं प्रश्नयति
मू. (२४) जीवे णं भंते ! गभगए समाणे नेरइएसु उववजिजा ?, गोयमा! अत्थेगइए उववजिज्जा अत्थेगइए णो उववजिजा, से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चाइ-जीवेणं गभगए समाणे नेरइएसु अत्येगइए उववजिजा अत्यंगइए नो उववजिजा?
गोयमा! जेणंजीवेगभगए समाणे सन्नी पंचिंदिए सव्वाहिं पजत्तीहिं पछत्तएवीरियलद्धीए विभंगनाणलद्धीए विउब्बियलद्धीए विउब्बियलद्धीपत्ते पराणीयं आगयं सुच्चा निसम्म पएसे निच्छुहइ निच्छुहित्ता विउब्बियसमुग्घाएणं समोहणइ समोहणित्ता चाउरंगिणिं सिन्नं सत्राहेइ सन्नाहित्ता पराणीएणं सद्धिं संगाम संगामेइ ।
से णं जीवे अत्थकामए १ रजकामए २ भोगकामए ३ कामकामए ४ अत्थकंखिए १ रजकंखिए २ भोगकंखिए ३ कामकंखिए३ कामकंखिए ४ अत्थपिवासिए १ भोग०२ रज०३ काम० ४, तच्चित्ते १ तम्मणे २ तल्लेसे ३ तदज्झवसिए ४ तत्तिव्वज्झवसाणे ५ तयट्ठोवउत्ते ६ तदप्पियकरणे७तभावणाभाविए ८एयंसिंचणं (चे) अंतरंसि कालं करिज्जानेरइएसुउववजिजा; से एएणं अटेणंएवं वुच्चइ जीवेणंगभगए समाणे नेरइएसुअत्थेगइए उववजेजा अत्थेगइएनो उववजेजा गोयमा!।
वृ. जीवेणंगमग०' हे भदन्त ! जीवो गर्भगतः सन् मृत्वेति शेषः नरकेषु उत्पद्यते?, हे गौतम! अस्ति-विद्यते 'एगइए'त्ति एककः कश्चि सगर्वराजादिगर्भरूपः उत्पद्यते अस्त्ययं पक्षः यदुत एककः कश्चिन्नोत्पद्यते, 'से' अथ केनार्थेन हे भदन्त ! एवं प्रोच्यते-जीवो गर्भगतः सन् नरकेषुउसत्ययं पक्षः यदुतएककःकश्चिन्नोत्पद्यते, ‘से' अथ केनार्थेन हे भदन्त! एवंप्रोच्यते-जीवो गर्भगतः सन् नरकेषु अस्त्येककः उत्पद्यते अस्त्येकको नोत्पद्यते ?, हे गौतम ! ‘जे णं'ति यो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org