________________
२३१
पदं-२८, उद्देशकः-२, द्वारं -८
-:पदं-२८, उद्देशक:-२-दारं-८"ज्ञान":मू. (५६६) नाणी जहा सम्मद्दिट्टी, आभिनिबोहियनाणी सुयनाणी य बेइंदियतेइंदियचउरिदिएसु छन्भंगा, अवसेसेसु जीवादिओ तियभंगो जेसिं अस्थि, ओहिनाणी पंचिंदियतिरिखजोणिया आहारगा नो अनाहारगा,
अवसेसेसु जीवादिओ तियभंगो जेसिं अस्थि ओहिनाणं, मणपजवनाणी जीवा मणूसा य एगत्तेणवि पहत्तेणवि आहा० नो अनाहारगा, केवलनाणी जहा नोसण्णीनोअसण्णी, ___अन्नाणी मतिअनाणी सुयअन्नाणी जीवेगिंदियवजो तियभंगो, विभंगनाणी पंचिंदियतिरिक्खजोणिया मणूसा य आहारगा नो अना०, अवसेसेसु जीवादियो तियभंगो।
वृ. 'नाणीजहा सम्मद्दिट्टी'त्ति ज्ञानी यथाप्राक्सम्यग्दृष्टिरुक्तस्तथावक्तव्यः, तद्यथा-नाणी णंभंते! जीवे किं आहारए अनाहारए?, गो० ! सिय आहारए सियअनाहारए, नाणीणंभंते! नेरइए किं आहारए अनाहारए?, गो० ! सिय आ० सिय अनाहारए, एवं एगिंदियवज्रं जाव वेमाणिए, नाणीणंभंते! जीवा किंआहारगाअनाहारगा?, गो० ! आहारगाविअनाहारगावि,
नाणीणंभंते ! नेरइया किंआहारगा अनाहारगा?,गो०! सव्वेविताव होज्जा आहारगा १,अहवाआहारगायअनाहारगेयर अहवाआहारगायअनाहारगाय ३, एवंजाव थणियकुमारा,
बेइंदियाणं पुच्छा, गो०! सव्वेवि ताव होज आहारगा य १ अहवा अनाहारगा य २ अहवा आहारए य अनाहारए य ३, अहवा आहारगे य अनाहारगा य ४, अहवा आहारगा य अनाहारगेय ५, अहवा आहारगा य अनाहारगाय ६, एवं तेइंदियचउरिदियावि भाणितव्वा, अवसेसा जाव वेमाणिया जहा नेरइया, सिद्धाणं पुच्छा, गो०! अनाहारगा य' इति,
आभिनिबोधिकज्ञानिसूत्रेश्रुतज्ञानिसूत्रेचैकवचनेप्राग्वदवसेयं,बहुवचनेद्वित्रिचतुरिन्द्रियेषु षड्भङ्गाः, अवशेषेषुतुजीवादिषुस्थानेषुएकेन्द्रियवर्जेषुभङ्गत्रिकं, तच्चैवम्-‘आभिनिबोहियनाणी णंभंते! जीवा किं आहारगाअनाहारगा?,गो०! सव्वेविताव होज्ज आहारगा १ अहवा आहारगा यअनाहारगेय२ अहवा आहारगायअनाहारगाय ३ इत्यादि, तथाचाह-'आभिनिबोहियनाणी सुयनाणी य बेइंदियतेइंदियचउरिदिएसुछब्भंगा, अवसेसेसुजीवाइओ तियभंगो, जेसिं अस्थि' इतिसुगम, नवरं जेसिं अस्थि' येषांजीवानामाभिनिबोधिकज्ञानश्रुतज्ञानेअतस्तेषुभङ्गत्रिकं वक्तव्यं, न शषेषु पृथिव्यादिष्विति,
अवधिज्ञानसूत्रमेकवचने तथैव, बहुवचनचिन्तायां पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका आहारका एव न त्वनाहारकाः, कस्मादिति चेत्, उच्यते, इह पञ्चेन्द्रियतिरश्चामनाहारकत्वं विग्रहगतौ, न चतदानीं तेषांगुणप्रत्ययतोऽवधिसम्भवो, गुणानामेवासम्भवात्, नाप्यप्रतिपतितावधिर्देवोमनुष्यो वा तिर्यसूत्पपद्यते, ततोऽवधिज्ञानिनः सतः पञ्चेन्द्रियतिरश्चोऽनाहारकत्वायोगः, शेषेषु तु स्थानष्वेकेन्द्रिय विकलेन्द्रियवर्जेषु प्रत्येकं भङ्गत्रिकं, तदेवाह-'ओहिनाणी णं पंचिदियतिरिक्खजोणिया आहारगा अवसेसेसुजीवाइओ तियभगो जेसिं अस्थि ओहिनाण'मिति,
मनःपर्यायज्ञानमं मनुष्याणामेव, तत द्वे पदे, तद्यथा-जीवपदं मनुष्यपदंच, उभयत्रापि चैकवचने बहुवचने चमनःपर्यायज्ञानन आहारका एव वक्तव्या;, नत्वनाहारकाः, विग्रहगत्याद्यवस्थायां मनःपर्यायज्ञानासम्भवात्,
केवलज्ञानी यथा प्राग् नोसंज्ञीनोअसंज्ञी उक्तस्तथा वक्तव्यः, किमुक्तं भवति ?
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org