________________
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रम्-२-२३/२/- /५४५
केरिसए णं भंते! मणूसे उक्कोसकालट्ठितीयं आउयं कम्मं बंधति ?, गो० ! कम्मभूमए वा कम्मभूमगपलिभागी वा जाव सुत्तो (तो) वउत्ते सम्मद्दिट्ठी वा मिच्छद्दिट्ठी वा कण्हलेसे वा सुक्कलेसे वा नाणी वा अन्नाणी वा उ० संकिलिट्ठपरिणामे वा असंकिलिट्ठपरिणामे वा तप्पाउग्गविसुज्झमाणपरिणामे वा एरिसए णं गो० ! मणूसे उक्कोसकालद्वितीयं आउयं कम्मं बंधति,
केरिसया णं भंते! मणुसी उक्कोसकालट्ठिइयं आउयं कम्मं बंधइ ?, गो० ! कममभूमिया वा कम्मभूमगपलिभागी वा जाव सुत्तोवउत्ता सम्मद्दिट्ठी सुक्कलेसा तप्पाउग्गविसुज्झमाणपरिणामा, एरिसिया णं गोतमा ! मणूसी उक्कोसकालट्ठिइयं आउयं कम्मं बंधिति, अंतराइयं जहा नाणावरणिजं वृ. 'उक्कोसकालठिइयं णं भंते! नाणावरणिज्जं कम्मं किं नेरइओ बंधइ' इत्यादिस, सुगमं, नैरयिकसूत्रे 'सागार' इति साकारोपयुक्तः 'जागरे' इति जाग्रत् नारकाणामपि कियानपि निद्रानुभवोऽस्ति तत उक्तम्- 'जाग्र' दिति 'सुत्तो (तो) वउत्ते' इति श्रुतोपयुक्तः साभिलापत्रानोपयुक्त इति भावः । तिर्यग्योनिकसूत्रे 'कम्मभूमगपलिभागी च' कर्मभूमगाः- कर्मभूमिजातास्तेषां प्रतिभागः-साध्श्यं तदस्यास्तीति कर्मभूमगप्रतिभागी कर्मभूमगसदश इत्यर्थः, कोऽसाविति चेत्, उच्यते, या कर्मभूमिजा तिर्यक्स्त्री गर्भिणी सती केनाप्यपहत्याकर्मभूमौ मुक्ता तस्या जातः कर्मभूमगसदश इत्यर्थः अन्ये तु व्याचक्षते - कर्म्मभूमग एव यदा केनाप्यकर्मभूमौ नीतो भवति तदा स कर्मभूमगप्रतिभागी व्यपदिश्यते इति ।
२०२
उत्कृष्टस्थितिकायुर्बन्धचिन्तायां नैरयिकतिर्यग्योनिकस्त्रीदेवदेवीनां प्रतिषेधः, तासामुत्कृष्टस्थितिषु नरकादिषूत्पत्त्यभावात्, मनुष्यसूत्रे 'सम्मद्द्द्दिट्ठी वा मिच्छादिट्ठी वा' इति, इह द्वे उत्कृष्टे आयुषी, तद्यथा - सप्तमनरकपृथिव्यायुर्बध्नाति तदा मिध्यादृष्टिः, या पुनरनुत्तरसुरायुस्तदा सम्यग्दष्टिः, ‘कण्हलेसे वा’' नारकायुर्बन्धकः 'सुक्कलेसे वा' इति अनुत्तरसुरायुर्बन्धकः सम्यग्दृष्टिप्रमत्तयतिः, उत्कृष्टसङ्किलष्टपरिणामो नारकायुर्बन्धकस्तात्प्रा योग्यविशुध्यमानपरिणामोऽ नुत्तरसुरायुर्बन्धकः,
मानुषी तु सप्तमनरकपृथिवीयोग्यमायुर्न बध्नाति अनुत्तरसुरायुस्तु बध्नातीति तत्सूत्रे सर्वं प्रशस्तं ज्ञेयं, इह अतिविशुद्ध आयुर्बन्धमेव न करोतीति तत्प्रायोग्यग्रहणं, शेषं कण्ठ्यम् ॥ पदं - २३, उद्देशकः - २ समाप्तः
पदं - २३ – समाप्तम्
मुनि दीपरत्नसागरेण संशोधिता सम्पादिता प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्रे त्रयोविंशतितमपदस्य मलयगिरिआचार्येण विरचिता टीका परिसमाप्ता ।
पदं - २४ कर्मबन्धः
-
वृ. व्याख्यातं त्रयोविंशतितमं पदं, सम्प्रति चतुर्विंशतितममारभ्यते तस्य चायमभिसम्बन्धः–इहानन्तरपदे कर्मबन्धादिरूपः परिणामविशेषश्चिन्तितः, स एव वक्ष्यमाणेष्वपि चतुर्षु पदेषु क्वचित् चिन्त्यते, तत्र चतुर्विंशतितमस्य पदस्येदमादि सूत्रम्
मू. (५४६) कति णं भंते! कम्मपगडीओ पन्नत्ताओ ?, गो० ! अट्ठ कम्मपगडीओ
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International