________________
पदं-१, उद्देशकः-, द्वारं
७७
थणियकुमारा, ते समासओ दुविहा पं०, तं०-पज्जत्तगाय अपजत्तगा य, सेत्तं भवनवासी।
से किंतवाणमंतरा?, वाणमंतराअट्ठविहापं०,तं०-किन्नरा किंपुरिसामहोरगा गंधव्वा जक्खा रक्खसा भूया पिसा चा, ते समासओ दुविहा पं०, तं०-पजत्तगा व अपजत्तया य, सेत्तं वाणमंतरा । से किंतंजोइसिया?,जोइसिया पंचविहा पं०, तं०-चंदा सूरा गहा नक्खत्ता तारा, ते समासओ दुविहा पं०, तं०-पजत्तगा य अपजत्तगा य, सेत्तं जोइसिया।।
से किंतंवेमाणिया?, वेमाणिआ दुविहा पं०, तं०-कप्पोवगा य कप्पाईया य, से किंतं कप्पोवगा?, कप्पोवगा बारसविहा पं०, तं०-सोहम्मा ईसाणा सणंकुमारा माहिंदा बंभलोया लंतया महासुक्का सहस्सारा आणया पाणया आरणा अच्चुया, ते समासओ दुविहा प० तं०पज्जत्तगाय अपज्जत्तगाय, सेतं कप्पोवग्गा।से किंतंकप्पाईया? दुविहा पं०, तं०-गेविज्जगा यअनुत्तरोववाइयाय, से किंतं गेविजगा?, गेविजगानवविहापं०, तं०-हिट्ठिमहिडिमगेविजगा हिटिममज्झिमगेविजगा हिट्टिमउवरिमगेविज्जगामज्झिमहेहिमगेविजगामज्झिममज्झिमगेविजगा मज्झिमउवरिमगेविजगा उवरिमहेट्ठिमगेविजगा उवरिममज्झिमगेविजगा उवरिमउवरिमगेविजगा, ते समासओ दुविहा पं०, तं०-पजत्तगाय अपजत्तगा य, सेत्तं गेविजगा,।
से किं तं अनुत्तरोववाइया?, अनुत्तरोववाइया पंचविहा पं०, तं०-विजया वेजयंता जयंता अपराजिता सव्वट्ठसिद्धा, ते समासओ दुविहापं०, तं०-पजत्तगाय अपजत्तगा य, सेत्तं अनुत्तरोववाइआ, सेत्तं कप्पाईया, सेत्तं वेमाणिआ, सेत्तं देवा, सेत्तं पंचिंदिया, सेत्तं संसारसमावनजीवपन्नवणा, सेत्तंजीवपन्नवणा, सेत्तं पन्न०॥ पनवणाए भगवईए पढमपयं सम्मत्तं।
वृ. 'से किं तं' इत्यादि, अथ के ते देवाः?, सूरिराह-देवाश्चतुर्विधाः प्रज्ञप्ताः तद्यथाभवनवासिनो व्यन्तरा ज्योतिष्का वैमानिकाः, तत्र भवनेषु वसन्तीत्येवंशीला भवनवासिनः, एतद् बाहुल्यतो नागकुमाराद्यपेक्षया द्रष्टव्यं, ते हि प्रायो भवनेषु वसन्ति कदाचिदावासेषु, असुरकुमारास्तु प्राचुर्येणावासेसु कदाचिद् भवनेषु, अथ भवनानामावासानां च कः प्रतिविशेषेः , उच्यते, भवनानि बहिर्वृत्तान्यन्तः समचतुरमणि अधः पुष्करकर्णिकासंस्थानानि, आवासाः कायमानस्थानीया महामण्डपा विविधमणिरत्नप्रदीपप्रमभासितसकलदिकचक्रवाला इति ।अन्तरं नामावकाशः, तच्चेहाश्रयरूपं द्रष्टव्यं, विविधं भवननगरावासरूपमन्तरं येषां ते व्यन्तराः ।
तत्र भवनानि रत्नप्रभायाः प्रथमे रत्नकाण्डे उपर्यधश्च प्रत्येकं योजनशतमपहाय शेषे अष्टयोजनशतप्रमाणे मध्यभागे भवन्ति, नगराण्यपि तिर्यग्लोके, तत्र तिर्यग्लोके यथा जम्बूद्वीपद्वाराधिपतेर्विजयदेवस्यान्यस्मिन् जम्बूद्वीपेद्वादशयोजनसहनप्रमाणा नगरी, आवासाः त्रिष्वपि लोकेषु, तत्रोद्धवलोके पण्डकवनादाविति। ___अथवा विगतमन्तरं मनुष्येभ्यो येषां ते व्यन्तराः तथाहि-मनुष्यानपिचक्रवर्तिवासुदेवप्रभृतीन् भृत्यवदुपचरन्त केचिद् व्यन्तरा इति मनुष्येभ्यो विगतान्तराः, यदि वा विविधमन्तरंशैलान्तरं कन्दरान्तरं वनान्तरं वा आश्रयरूपं येषां ते व्यन्तराः, प्राकृतत्वाच्च सूत्रे 'वाणमन्तरा' इति पाठः, यदिवा 'वानमन्तराः' इति पदसंस्कारः, तत्रेयं व्युत्पत्तिः-वनानामन्तराणि वनान्तराणि तेषु भवाः वानमन्तराः, पृषोदरादित्वाद् उभयपदान्तरालवर्तिमकारागमः, तथाद्योतयन्ति-प्रकाशयन्तिजगदितिज्योतीषिविमानानि, औणादिकीशब्दव्युत्पत्तिः,तेषु
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org