________________
६५
पदं–१, उद्देशकः-, द्वारं
वृ.उपदेशरुचिमाह-एएचेव' इत्यादि, एतानेवजीवादिभावान् परेण छद्मस्थेन जिनेन वोपदिष्टान् श्रद्दधाति एष उपदेशरुचिरिति ज्ञातव्यः। मू. (१८०) जो हेउमयाणतो आणाए रोयए पवयणं तु।
एमेव नन्नहत्ति य एसो आणारुई नाम ।। वृ. आज्ञारुचिमाह-'जो हेउमयानंतो' इत्यादि, यो हेतुं-विवक्षितार्थगमकमजानानः प्रवचनमाज्ञयैवतुशब्दएवकारार्थः केवलयारोचते, कथम्? इत्याह-एवमेतत्प्रवचनोक्तमर्थजातं नान्यथेति एष आज्ञारुचिर्नाम। मू. (१८१) जो सुत्तमहिजंतो सुएण ओगाहई उ सम्मत्तं ।
___ अंगेण बाहिरेण व सो सुत्तरुइत्ति नायव्यो। वृ. सूत्ररुचिमाह-'जो सुत्तं' इत्यादि, यः सूत्रम्-अप्रविष्टमङ्गबाह्यं वा अधीयानस्तेन श्रुतेना- ङ्गप्रविष्टेनाङ्गबाह्येन वा सम्यकत्वमवगाहते स सूत्ररुचिरिति ज्ञातव्यः । मू. (१८२) एगपएनेगाइं पदाइजो पसरई उ सम्मत्तं ।
उदएव्व तिल्लबिंदू सो बीयरुइत्ति नायव्वो॥ वृ.बीजरुचिमाह-‘एगपएनेगाई' इत्यादि, एकेन पदेन प्रक्रमाजीवादीनामनेकानि पदानि प्राकृतत्वेन विभक्तिव्यत्ययादनेकेषुजीवादिषुपदेषुयः सम्यकत्वमितिधर्मधर्मिणोरभेदोपचारात् सम्यकत्ववान् आत्मा प्रसरति तुशब्दोऽवधारणारअथः प्रसरत्येव, कथम्? इत्याह-उदक इव तैलबिन्दुः, किमुक्तं भवति ?-यथा उदकैकदेशगतोऽपि तैलबिन्दुः समस्तमुदकमाक्रमति तथैकदेशोत्पन्नरुचिप्यात्मा तथाविधक्षयोपशमभावादशेषेषुतत्त्वेषुरुचिमान्भवति स एवंविधो बीजरुचिरिति ज्ञातव्यः। मू. (१८३) सो होइ अभिगमरुई सुयनाणं जस्स अत्थओ दिटुं। .
इक्कारस अंगाई पइन्नगा दिट्ठिवाओ य॥ वृ. अधिगमरुचिमाह-'सो होइ' इत्यादि, यस्य श्रुतज्ञानमर्थतो दृष्टमेकादशाङ्गन, प्रकीर्णकमित्यत्र जातावेकवचनं, ततोऽयमर्थः-प्रकीर्णकानि उत्तराध्ययनादीनि दृष्टिवादः चशब्दागुपाङ्गानि च स भवत्यधिगमरुचिः। मू. (१८४) दव्वाण सव्वभावा सव्वपमाणेहिं जस्स उवलद्धा।
सव्वाहिं नयविहीहिं वित्थाररुइत्ति नायव्वो॥ वृ.विस्ताररुचिमाह-'दव्वाण' इत्यादि, द्रव्याणां-धर्मास्तिकायादीनामशेषाणामपि सर्वे भावाः-पर्याया यथायोगंसर्वप्रमाणैः-प्रत्यक्षादिभिः सर्वैश्च नयनिधिभिः-नैगमादिनयप्रकारैः उपलब्धाः स विस्ताररुचिरितिज्ञातव्यः, सर्ववस्तुपर्यायप्रपञ्चावगमेन तस्या रुचेरतिनिर्मलरूपतया भावात् । मू. (१८५) दसणनाणचरिते तवविनए सव्वसमिइगुत्तीसु।
जो किरियाभावरुई सो खलु किरियारुई नाम ।। वृ. क्रियारुचिमाह-'दसण' इत्यादि, दर्शनंचज्ञानंचचारित्रंच दर्शनज्ञानचास्त्रिंसमाहारो 105]
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org