________________
पदं - १, उद्देशक:-, द्वारं
योनिप्रमुखाणि शतसहस्राणि इत्यत्रापि सप्त वेदितव्यानि ॥
उक्ता अप्कायिकाः, समप्रति तेजस्कायिकान् प्रतिपिपादयिषुराह
मू. (३१) से किं तं तेऊकाइया ?, २ दुविहा पत्रत्ता, तंजहा - सुहुमतेऊकाइया य बादरतेऊकाइया य । से किन्तं सुहुमतेऊकाइया ?, २ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा- पचत्तगा य अपजत्तगा य, सेत्तं सुहुमतेऊकाइया से किं तं बादरतेऊकाइया ?, २ अनगविहा पन्नत्ता, तंजहा - इङ्गाले जाला मुम्मुरे अच्ची अलाए सुद्धागनी उक्का विज्जू असणी निग्धाए संघरिससमुट्ठिए सूरकंतमणिणिस्सिए,
-जे यावन्ने तहप्पगारा ते समासओ दुविहा पन्नत्ता, तं०- पज्जत्तगा य अपजत्तगा य, तत्थ णं जे ते अपजत्तगा ते णं असंपत्ता, तत्थ णं जे ते पज्जत्तगा एएसिणं वन्नादेसेणं गंधादेसेणं रसादेसेणं फासादेसेणं सहस्सग्गसो विहाणाइं सर्व्वजाई जोणिप्पमुहसयसहस्साइं, पज्जत्तगणिस्साए अपजत्तगा वक्कमंति, जत्थ एगो तत्थ नियमा असंखिज्जा, सेत्तं बादरतेऊकाइया, से त्तं तेऊकाइया
३३
वृ. सुगमं, नवरमङ्गारो - विगतधूमः 'ज्वाला' जाज्वल्यमानखादिरादिज्वाला अनलसम्बद्धा दीपशिखेत्यन्ये 'मुर्मुर:' फुम्फकादी भस्ममिश्रिताग्निकणरूपः 'अर्चिः' अनलाप्रतिबद्धा ज्वाला ‘अलातं’ उल्मुकं ‘शुद्धाग्निः’ अयःपिण्डादौ 'उल्का' चुडुल्ली विद्युत् प्रतीता 'अशनिः' आकाशे पतन् अग्निमयः कणः निर्घातो - वैक्रियाशनिप्रपातः सङ्घर्षसमुत्थितः - अरण्यादिकाष्ठ निर्म्मथनसमुद्भुतः सूर्यकान्तमणिनिसृतः - सूर्यखरकिरणसम्पर्के सूर्यकान्तमणेर्यः समुपजायते, 'जे यावन्ने तहप्पगारा' इति येऽपि चान्ये तथाप्रकाराः - एवेप्रकारास्तेजस्कायिकास्तेऽपि बादरतेजस्कायिकतया वेदितव्याः, 'ते समासओ' इत्यादि प्राग्वत्, नवरमत्रापि सङ्घयेयानि योनिप्रमुखाणि शतसहस्राणि सप्त वेदितव्यानि ।। उक्ताः तेजस्कायिकाः, वायुकायिकप्रतिपादनार्थमाहमू. (३२) से किंतं वाउकाइया ?, २ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा - सुहुमवाउकाइया य बादरवाउकाइया य । से किन्तं सुहुमवाउकाइया ?, २ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-पजत्तगसुहुमवाउकाइया य अपजत्तगसुहुमवाउकाइया य, सेत्तं सुहुमवाउकाइया । से किंतं बादरवाउकाइया ?, २ अनेगविहा पन्नत्ता, तंजहा - पाइणवाए पडीणवाए दाहिणवाए उदीणवाए उड्डवाए अहोवाए तिरियवाए विदिसीवाए वाउब्भामे वाउक्कलिया वायमंडलिया उक्कलियावाए मंडलियावाए गुंजावाए झंझावाए संवट्टवाए घणवाए तणुवाए सुद्धवाए
-जे यावण्णे तहप्पगारा ते समासओ दुविहा पन्नत्ता, तंजहा-पजत्तगा य अपजत्तगा य, तत्थ णं जे ते अपजत्तगा ते णं असंपत्ता, तत्थ णं जे ते पज्जत्तगा एतेसिणं वण्णादेसेणं गंधादेसेणं रसादेसेणं फासादेसेणं सहस्सग्गसो विहाणाइं संखेज्जाई जोणिप्पमुहसयसहस्साइं पञ्जत्तगनिस्साए अपज्जत्तया वक्कमंति, जत्थ एगो तत्थ नियमा असंखेज्जा, से त्तं बादरवाउक्का०, से तं वाउक्काइया
वृ. प्रतीतं, नवरं 'पाईणवाए' इति यः प्राच्या दिशः समागच्छति वातः स प्राचीनवातः एवमपाचीनवातः दक्षिणवातः उदीचीनवातश्च वक्तव्यः, ऊर्ध्वमुद्गच्छन् यो वाति वातः स ऊर्ध्ववातः, एवमधोवाततिर्यग्वातवपि परिभावनीयौ, 'विदिग्वातो' यो विदिग्भ्यो वाति ‘वातोद्भ्रामः’ अनवस्थितवातः वातोत्कलिका - समुद्रस्येव वातोत्कलिका 'वातमण्डली' वातोली ‘उत्कलिकावात’ उत्कलिकाभिः प्रचुरतराभिः सम्मिश्रितो यो वातो
10 3
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org