________________
४०८
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् ३/दीव०/३०२ एत्तो इट्ठ जाव अस्साएणं पन्नते । घतोदस्स णं से जहा नामए सारतिकस्स गोघयवरस्स मंड सल्लइकण्णियारपुष्पवण्णाभेसुकड्डितउदारसज्झवींदिते वण्णेणंउववेतेजावफासेणय उववेए, भवेएयारूवेसिया?, नोतिणढेसमढे, इत्तोइट्ठयरो० खोदोदस्स से जहा नामएउच्छृणजच्चपुंडकाण हरियालपिंडराणं भेरुंडछणाण वा कालपोराणं तिभागनिव्वाडियवाडगाणं बलवगणरजतपरिगालियमित्ताणंजेयरसे होज्जा वत्थपरिभूए चाउचातगसुवासिते इहियपत्थे लहुए वण्णेणं उववेए जाव भवेयारूवे सिया?, नो तिणढे समढे, एत्तो इट्टयरा०।
एवं सेसगाणविसमुद्दाणं भेदोजाव सयंभुरमणस्स, नवरिअच्छेजच्चेपत्थेजहा पुक्खरोदस्स कतिणंभंते! समुद्दापत्तेगरसा पण्णता?,गोयमा! चत्तारि समुद्दापत्तेगरसापण्णत्ता, तंजहा-लवमे वरुणोदे खीरोदे घयोदे । कति णं भंते ! समुद्दा पगतीए उदगरसे णं पन्नत्ता?, गोयमा! तओ समुद्दा पगतीए उदगरसेणं पन्नत्ता, तंजहा-कालोए पुक्खरोए सयंभुरमणे, अवसेसा समुद्दा उस्सण्णं खोतरसा पं० समणाउसो!॥
वृ. 'लवणे णं समुद्दे केरिसए आसाएणं पन्नत्ते?' इत्यादीनि तु लवणकालोदपुष्करोदवरुणोदक्षीरोदघृतोदक्षोदोदविषयाणिसप्तसूत्राणिस्वयंभावनीयानि, भावार्थस्य प्रागेवाभिहितत्वात्, शेषाः समुद्रा यथा क्षोदोदः समुद्रस्तथा प्रतिपत्तव्याः, नवरं स्वयम्भूरमणसमुद्रो यथा पुष्करोदः ।
सम्प्रति ये प्रत्येकरसा ये च प्रकृत्युदकरसास्तान् वैविक्त्येनाह-'कइणं भंते!' इत्यादि, कति भदन्त ! समुद्राः 'प्रत्येकरसाः' समुद्रान्तरैः सहासाधारणरसः प्रज्ञप्ताः ?, भगवानाहगौतम! चत्वारःप्रत्येकरसाः प्रज्ञप्तास्तद्यथा-लवणोदः वरुणोदः क्षीरोदः घृतोदः, न हि लवणो वरुणोदः क्षीरोदोघृतोदो वाऽन्यः समुद्रो यथोक्तरसः समस्ति तत एते चत्वारोऽपिप्रत्येकरसाः ___'कइ णमित्यादि, कति भदन्त ! समुद्राः प्रकृत्या उदकरसाः प्रज्ञप्ताः ?, भगवानाहगौतम! त्रयः समुद्राः प्रकृत्या उदकरसेन प्रज्ञप्ताः, तद्यथा-कालोदः पुष्करोदः स्वयम्भूरमणः, अवशेषाः समुद्राः 'उस्सनं बाहुल्येन क्षोदरसाः प्रज्ञप्ताः॥
मू. (३०३) कति णं भंते ! समुद्दा बहुमच्छकच्छभाइण्णा पन्नत्ता?, गोयमा ! तओ समुद्दा बहुमच्छकच्छभाइण्णा पन्नता, तंजहा-लवणे कालोए सयंभुरमणे, अवसेसा समुद्दा अप्पमच्छकच्छभाइण्णा पन्नत्ता समणाउसो!।
लवणे णं भंते ! समुद्दे कति मच्छजातिकुलकोडिजोणीपमुहसयसहस्सा पन्नत्ता?, गोयमा ! सत्त मच्छजातिकुलकोडीजोणीसमुहसतसहस्सा पन्नत्ता । कालोए णं भंते ! समुद्दे कति मच्छजाति० पन्नत्ता?, गोयमा! नव मच्छजातिकुलकोडीजोणी०॥
सयंभुरमणे णं भंते ! समुद्दे०, अद्धतेरस मच्छजातिकुलकोडीजोणीपमुहसतसहस्सा पन्नता ॥ लवणे णं भंते समुद्दे मच्छाणं केमहालिया सरीरोगाहणा पन्नत्ता गो०?, जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेजतिभागं उक्कोसेणं पंचजोयणसयाई ॥एवं कालोए उ० सत्त जोयणसताई।
सयंभूरमणे जहन्नेणं अंगुलस्स असंखेजति० उक्कोसेणं दस जोयणसताइं॥
वृ. 'कइ णं भंते !' इत्यादि, कति भदन्त ! समुद्रा बहुमत्स्यकच्छपाकीर्णाः प्रज्ञप्ताः ?, भगवानाह-गौतम ! त्रयः समुद्राः बहुमत्स्यकच्छपाकीर्णा प्रज्ञप्ता, तद्यथा-लवणः कालोदः स्वयम्भूरमणः, अवशेषाः समुद्रा अल्पमत्स्यकच्छपाकीर्णाप्रज्ञप्ताः नपुनर्निर्मत्स्यकच्छपाः प्रज्ञप्ता
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org